Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ

Τα πρώτα ελληνικά τυπογραφεία ιδρύονται στην Ιταλία (Βενετία, Μιλάνο, Ρώμη) και αργότερα στην κεντρική Ευρώπη (Βιέννη, Λειψία, Βουδαπέστη, Παρίσι, Λονδίνο). Οι πρώτες εκδόσεις ήταν συνήθως θρησκευτικά βιβλία. Στη συνέχεια η ιστορία της ελληνικής τυπογραφίας μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους το 1821 φτάνει στο ελληνικό έδαφος (Καλαμάτα, Κόρινθος, Μεσολόγγι, Αθήνα, Ψαρά, 'Ύδρα, Αίγινα, Ναύπλιο).

Η πρώτη έντυπη εφημερίδα που εκδόθηκε σε ελεύθερο Ελληνικό έδαφος ονομαζόταν ΣΑΛΠΙΓΞ ΕΛΛΗΝΙΚΗ και ήταν στην Καλαμάτα. Αυτό έγινε σε ένα μικρό τυπογραφείο που είχε εγκατασταθεί σε ένα παλιό τζαμί από τον Αλ. Υψηλάντη. Το πρώτο φύλλο της κυκλοφόρησε την 1^η Αυγούστου 1821 με συντάκτη το γνωστό μας από την εκδοτική του δράση στη Βιέννη ρασοφόρο Θεόκλητο Φαρμακίδη .

Η δεύτερη έντυπη Ελληνική εφημερίδα ήταν ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΘΡΕΠΤΗΣ και εκδιδόταν στην πλούσια Ύδρα από τις 12 Οκτωβρίου 1821 μέχρι τις 22 Μαΐου 1822, με φροντίδες και έξοδα του λογίου ναυάρχου Ιακωβάκη Τομπάζη, ο οποίος είχε καταφέρει να δημιουργήσει ένα πρωτόγονο τυπογραφείο στο νησί. Τα τυπογραφικά στοιχεία όμως, ήταν ατελή και τα κείμενα βγαίνανε μουτζουρωμένα.

Την ίδια περίοδο έχουμε τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ στο Μεσολόγγι και λίγο αργότερα το 1824 τον ΦΙΛΟ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ στην Ύδρα, τον ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΗΛΕΓΡΑΦΟ πάλι στο Μεσολόγγι και την ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ στην Αθήνα (όπου δυστυχώς τα στρατεύματα του Κιουταχή το 1826 έκαψαν το τυπογραφείο).

Από το 1833 ως το 1862 υπήρξε μεγάλη έξαρση κυκλοφορίας εφημερίδων.
Βέβαια μιλάμε για τιράζ (αριθμό φύλλων κάθε εφημερίδας, τα λεγόμενα τραβήγματα) μόλις μερικές εκατοντάδες λόγω του αναλφαβητισμού και του μεγάλου κόστους παραγωγής και την έλλειψη καλών Ταχυδρομείων.

Εκείνη την εποχή έχουμε την ΕΛΠΙΣ του Λεβίδη, την ΑΘΗΝΑ και το ΑΙΩΝ. Μετά το 1862 ο Ελληνικός τύπος είναι σε οργασμό και νέα πολλά φύλλα βγαίνουν για πρώτη φορά. Τότε άρχισαν να πολιτικοποιούνται και οι εφημερίδες από τα κόμματα και τους αρχηγούς τους.

Έτσι έχουμε τον ΕΘΝΟΦΥΛΑΞ (1862) του Ζαΐμη, το ΕΘΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ (1868-1876) του Κουμουνδούρου, την ΩΡΑ (1875-1888) του Τρικούπη, την ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ (1870-1893) του Δεληγεώργη, την ΠΡΩΙΑ (1874-1904) του Δηλιγιάννη. Σταθμός στον τύπο και πολύ σημαντική ήταν και η ΕΦΗΜΕΡΙΣ του Κορομηλά (1873-1883). Αυτή η εφημερίδα στάθηκε φυτώριο νέων δημοσιογράφων και από τους συνεργάτες της βγήκαν 6 πρωθυπουργοί και 11 υπουργοί. Έβγαινε όλες τις ημέρες του χρόνου, αφού τότε οι δημοσιογράφοι δεν είχαν καμία αργία (ούτε Πάσχα -Χριστούγεννα). Μην ξεχάσω βέβαια την ΑΚΡΟΠΟΛΗ (1883) του Γαβριηλίδη (αυτός έβγαζε παλιά και τις σατυρικές ΡΑΜΠΑΓΑ και το ΜΗΝ ΧΑΝΕΣΑΙ), την ΕΣΤΙΑ (στην αρχή ήταν περιοδικό από το 1876 ως το 1895 και μετά έγινε ως τις ημέρες μας εφημερίδα), καθώς και το ΕΜΠΡΟΣ του Καλαποθάκη και το ΣΚΡΙΠ.

Στην Θεσσαλονίκη η πρώτη Ελληνική εφημερίδα ήταν το 1875 Ο ΕΡΜΗΣ που αργότερα ονομάστηκε ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, έβγαινε 2 φορές την εβδομάδα και κόστιζε ένα ασημένιο γρόσι, αφού είχαμε κατοχή από Τούρκους εκείνη την περίοδο. Την εξέδωσε ο Σοφοκλής Γκαρπόλας, ένας Έλληνας τυπογράφος με βλάχικη καταγωγή και θερμή Ελληνική συνείδηση. Αργότερα εκδίδεται από τα παιδιά του, πλέον με παύσεις, διώξεις και καταδίκες μέχρι το 1912 παραμονές της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης. Πολύ καλή έκδοση που βοήθησε το Ελληνικό στοιχείο της βορείου Ελλάδας. Σε ένα φύλλο του 1878 που πέρασε από τα χέρια μου, μου έκανε αίσθηση ένα θέμα που υπήρχε εναντίον του Έλληνα γιατρού Πεσκινίδη που με το αμάξι του χτύπησε και εγκατέλειψε φτωχό και αβοήθητο οκτάχρονο κοριτσάκι. Πάντα η εφημερίδα κράταγε μια στάση προς τους αδύνατους και κατατρεγμένους.

Υπήρχαν ακόμα οι εφημερίδες, Η ΑΛΗΘΕΙΑ 1903-1910, Ο ΑΣΤΗΡ από τον Παπαγεωργίου και Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (ιδρύθηκε το 1910 από τον Βελλίδη). Μετά την απελευθέρωση έχουμε και εδώ πολλές νέες εκδόσεις, όπως το ΕΜΠΡΟΣ του Οικονομίδη και άλλες.

Στην Πάτρα υπάρχει επίσης μεγάλη κίνηση από πολύ αξιόλογα έντυπα. Έχουμε την ΚΑΡΤΕΡΙΑ του 1842, η εφημερίδα ΠΑΤΡΑΙ το 1850 και μια ομάδα από άλλες που βγήκαν από το 1853 ως το 1870 και που είναι η ΠΡΟΟΔΟΣ, ΒΡΟΝΤΗ, ΦΟΙΝΙΞ, ΠΑΤΡΙΣ και ΑΧΑΙΑ. Υπήρξαν ακόμη αργότερα το 1882 και μετά Ο ΕΡΓΑΤΗΣ, Ο ΦΑΝΟΣ, Ο ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΜΕΝΟΣ, Η ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ το 1890, Ο ΝΕΟΛΟΓΟΣ το 1894.

Στην Κρήτη υπήρχαν και εκεί αξιόλογες εκδόσεις. Αναφέρω χαρακτηριστικά κάποιες από τις εκδόσεις πριν το 1900, την ΑΡΚΑΔΙΟΝ ΡΕΘΥΜΝΟΥ 1884 που μετά από ένα αποκαλυπτικό κείμενο για την κατάσταση της Κρήτης οι Τούρκοι την έκλεισαν, ΕΒΔΟΜΑΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ, ΗΡΑΚΛΕΙΟΝ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ με εκδότη τον Στυλιανό Αλεξίου, ΚΡΗΤΗ ΑΘΗΝΩΝ από φοιτητές της Κρήτης, ΚΡΗΤΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ, ΛΕΥΚΑ ΟΡΗ ΑΘΗΝΩΝ, ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΧΑΝΙΩΝ, 1881 ΡΑΔΑΜΑΝΘΥΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ η πρώτη εφημερίδα του Ρεθύμνου που μετά μετονομάζεται το 1884 σε ΑΡΚΑΔΙΟΝ. Η αρθρογραφία της ήταν τόσο επιθετική προς την Τούρκικη κυβέρνηση, ώστε ύστερα από πολλές διώξεις έκλεισε οριστικά το Σεπτέμβρη του 1888. Άλλες Κρητικές εφημερίδες είναι η ΠΑΡΡΗΣΙΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ, ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΧΑΝΙΩΝ, MINΩΣ του Ηρακλείου από τις πρώτες που εκδόθηκαν στην πόλη αυτή, τον Δεκέμβριο του 1880 με εκδότη τον Χατζή Πέτρο Λυδάκη. Από το 1889-1898 υπήρξε μια από τις πιο μαύρες περιόδους της ιστορίας της Κρήτης. Υπάρχει μεγάλη καταπίεση, βαρβαρότητα και πολλά θύματα Κρητικούς από την ασυδοσία των Τούρκων. Κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος στο νησί και οι εφημερίδες έκλεισαν. Το 1898 η Κρήτη αναπνέει επιτέλους ελεύθερα μετά από πολλά χρόνια. Τον Νοεμβρίου του 1898 αποχωρεί από την Κρήτη και o τελευταίος Τούρκος στρατιώτης και στις 14 Νοεμβρίου οι προστάτιδες δυνάμεις ανακοίνωσαν τον διορισμό του πρίγκιπα Γεωργίου της Ελλάδος ως Ύπατου Αρμοστή της Κρήτης, ο οποίος αποβιβάστηκε στη Σούδα τον Δεκέμβριο του 1898. Πολλά νέα έντυπα εμφανίζονται στην συνέχεια.

Ο Καλαϊτζάκης, εκδίδει την εφημερίδα ΡΕΘΥΜΝΟΝ, η οποία δεν άντεξε πολύ και έμεινε λίγο στην κυκλοφορία (μόνο τρία φύλλα κυκλοφόρησε), αλλά έμεινε όμως στην ιστορία ως η πρώτη εφημερίδα που εκδόθηκε στην Κρήτη μετά τη Μεταπολίτευση. Μετά το 1900 ξεχωρίζω τον ΚΗΡΥΚΑ ΧΑΝΙΩΝ το 1901 (έγραφε ο ίδιος ο Βενιζέλος) και την ΗΧΩ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ του 1923.

http://to-paliatzidiko.blogspot.gr/2012/06/blog-post_04.html