της Κορίνας Καφετζοπούλου
Λίγο μετά τις 20:10 (τοπική ώρα), τη στιγμή, που
νωχελικά ο ήλιος δύει, ετοιμάζεται καρτερικά να ανατείλει στον καλοκαιρινό
ουρανό, το ολόγιομο φεγγάρι του Αυγούστου, για τη μεγαλοπρεπή, και ίσως την πιο
διάσημη, εμφάνιση του.
Την ώρα αυτή, λοιπόν, που οι κάτοικοι του πλανήτη του
βορείου ημισφαιρίου θα έχουν στρέψει τα βλέμματα στον ουρανό για αυτό το
ερωτικό, εμπνευσμένο, ενίοτε μελαγχολικό φεγγάρι του Αυγούστου, οι αστρονόμοι
θα έχουν κρύψει τα τηλεσκόπιά τους.
Για αυτούς η παρατήρηση της πανσελήνου δεν έχει καμία
επιστημονική αξία, αλλά και να είχε δε θα μπορούσε να γίνει.
Ο Ήλιος δίνει τη σκυτάλη στη Σελήνη. Λίγο μετά η
πορεία τους θα ευθυγραμμιστεί. Το ένα θα βρεθεί ακριβώς απέναντι από το άλλο
και στη μέση η Γη.
Η πανσέληνος, η πλήρης ευθυγράμμιση της Σελήνης και
του Ήλιου θα γίνει στις 4:45 τα ξημερώματα Πέμπτης, λούζει τον ουρανό με φως
και κρύβει τους γαλαξίες και τα νεφελώματα, που στους αστρονόμους αρέσει να παρατηρούν.
Το Αυγουστιάτικο φεγγάρι έχει πάρει τόση δόξα για
άλλους λόγους. Είναι το τελευταίο φεγγάρι του καλοκαιριού, ο ουρανός είναι
καθαρός, όλος ο κόσμος είναι έξω και έχει την ευκαιρία να το χαρεί, να το
απολαύσει και -γιατί όχι;- να εκμεταλλευτεί τις στιγμές της ξεγνοιασιάς.
Και ναι, σε αυτή την περίπτωση ο ρομαντισμός νικά την
επιστήμη και κάνει ακόμα και τους πιο εγκρατείς, ποιητές της ζωής.
Ούτε, όμως, φαινομενικά πιο μεγάλο είναι αυτό το
φεγγάρι, φέτος. Ήταν στις 23 Ιουνίου που η απόστασή του από τη Γη ήταν στα 356
χιλιάδες χιλιόμετρα και θα είναι πάλι τον ερχόμενο Ιανουάριο οπότε θα έρθει
ακόμα πιο κοντά, στα 352 χιλιάδες χιλιόμετρα. Τότε όμως οι ημέρες θα έχουν
μικρύνει και ίσως έχει συννεφιά.
Η ιδιαιτερότητα, που δεν είναι σπάνια όμως, στη φάση
που η Σελήνη είναι κοντά στον πλανήτη μας (περίγειο), είναι ότι εμφανίζεται
περίπου 11% μεγαλύτερη από ότι στο απόγειο.
«Η συγκεκριμένη πανσέληνος του Αυγούστου για τους
αστρονόμους δε έχει καμία σημασία. Το φεγγάρι δεν βρίσκεται ιδιαίτερα κοντά στη
Γη. Βρέθηκε τον περασμένο Ιούνιο και θα βρεθεί ξανά το ίδιο κοντά στον
Ιανουάριο», είπε o παρατηρησιακός αστρονόμος κος Χρίστος Σωτηρόπουλος. Η Σελήνη
και ιδιαίτερα η φάση της πανσελήνου, ωστόσο, από την εποχή που ο άνθρωπος
άρχισε να παρατηρεί έστω και χωρίς γνώση, ασκούσε μια γοητεία στην ανθρώπινη
φύση και μια περιέργεια.
Πολλές δεισιδαιμονίες, ιστορίες με λυκάνθρωπους,
ιστορίες με αγάπη, πάθος και εγκλήματα στήθηκαν πάνω στην παρατήρηση. Αυτό δεν
έκανε κακό στην επιστήμη. Αντιθέτως.
Εκατομμύρια χρόνια μετά, οι επιστήμονες ήρθαν να
δώσουν πολλές απαντήσεις, όχι για να απομυθοποιήσουν τη δύναμη του φεγγαριού,
αλλά για να την ενισχύσουν. Οι έλξεις που δέχεται η Γη τόσο από το Ήλιο, όσο
και από τη Σελήνη επηρεάζουν πολλά φαινόμενα: από τις παλίρροιες, μέχρι και την
ανθεκτικότητα των κομμένων ξύλων (στην Κρήτη και σε άλλα μέρη πάντα λένε ότι τα
ξύλα κόβονται στην λίγωση του φεγγαριού) αλλά και την ανθρώπινη φύση, πέρα από
τα φαινόμενα της αυθυποβολής.
Όπως έχει αποδειχθεί, μάλιστα, η έλξη της Σελήνης επί
του υγρού στοιχείου της Γης είναι κατά 2,2 φορές μεγαλύτερη της έλξης που ασκεί
σ’ αυτό ο Ήλιος.
«Πολλά φαινόμενα εξηγούνται από τις φάσεις της
Σελήνης. Η πορεία του φεγγαριού προς τη Γη δεν είναι κυκλική, αλλά ελλειπτική
σαν να προσπαθεί να έρθει κοντά το ένα το άλλο. Άλλες φορές έρχεται πιο κοντά
(περίγειο) και άλλες πηγαίνει πιο μακριά (απόγειο). Η πανσέληνος ως φαινόμενο
πάντως δεν ασκεί μεγάλη επιρροή στη Γη. Μεγαλύτερη ασκείται στη Νέα Σελήνη.
Φανταστείτε μια νοητή κάθετη γραμμή με τρεις κύκλους. Ο πρώτος είναι η Σελήνη,
στη μέση είναι η Γη και από κάτω βρίσκεται ο Ήλιος. Όταν ο Ήλιος και η Σελήνη
βρεθούν ακριβώς απέναντι, το ένα από το άλλο, ολόκληρη η πλευρά του φεγγαριού
φωτίζεται από τον Ήλιο, για αυτό έχουμε και πανσέληνο. Η Γη βρίσκεται στη μέση
και την «τραβάει» από τη μια πλευρά η Σελήνη και από την άλλη ο Ήλιος. Για αυτό
και τα νερά κινούνται εξαιτίας αυτής της έλξης».
Στη Νέα Σελήνη όμως αυτές οι δυνάμεις είναι πιο
ισχυρές.
«Σε αυτή τη νοητή γραμμή, στη φάση της Νέας Σελήνης,
η Γη βρίσκεται τώρα στην πάνω πλευρά. Ακολουθεί η Σελήνη και ο Ήλιος. Σε αυτή
τη φάση η Γη τραβάει τις δυνάμεις και των δυο για αυτό και οι παλίρροιες είναι
πιο έντονες. Αν υποθέσουμε ότι ασκούνται επιρροές, αφού και η Γη και ο άνθρωπος
αποτελούνται από νερό, τότε αυτές οι δυνάμεις είναι πιο ισχυρές στη νέα φάση
της Σελήνης και όχι στην Πανσέληνο».
Όπως και να έχει ακόμα και πολλοί αστρονόμοι θα
παρατηρήσουν το Αυγουστιάτικο φεγγάρι, συνεπαρμένοι από το πλήθος. Ποιος
άλλωστε μπορεί να τα βάλει με τη μαγεία μιας ωραίας νύχτας, φεγγαρολουσμένης,
με τη θάλασσα να παίρνει ένα χρώμα ασημί και τα βουνά λάμψη από την φωτεινότητα
της πανσελήνου;
Ίσως είναι από τις λίγες φορές που οι επιστήμονες
μπορούν να υποκλιθούν στο ρομαντισμό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου