ΜΑΥΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ - «Η ΚΑΤΑΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ»

Κατάρα του θεού, μάστιγα, λοιμός... λέξεις σχεδόν συνώνυμες που θέλουν να περιγράψουν κάθε επιδημία που η ιατρική της εποχής σήκωσε τα χέρια ψηλά και χιλιάδες ή εκατομμύρια άνθρωποι χάσανε την ζωή τους. Από όλες τις επιδημίες μία στιγμάτισε την ανθρωπότητα για πάντα. Ο Μαύρος Θάνατος. Λένε ότι οι καλύτερες ιστορίες τρόμου είναι οι αληθινές και ο Μαύρος Θάνατος ήταν ο καβαλάρης που ήρθε τρέχοντας στο Μαύρο Άλογο, ήταν ο Μαύρος Γίγαντας που ξεπρόβαλε μακριά από την κοιλάδα ή ήταν ο Μαύρος κομήτης που οι περισσότεροι έλεγαν ότι είχαν δει να διασχίζει τον ουρανό. Άπειροι θρύλοι και μύθοι συνόδευσαν το θανατικό στα μέσα του 14^ου αιώνα. Σε ένα πράγμα όμως υπήρχε γενική σύμπτωση απόψεων: η εξάπλωση της επιδημίας στην πενταετία 1347-1352 ήταν μια ατέλειωτη καταστροφή για ολόκληρο τον κόσμο.

Η επικρατούσα αντίληψη για τον Μαύρο Θάνατο είναι ότι επρόκειτο για συνδυασμό βουβωνικής, πνευμονικής και σηψαιμικής πανώλης. Πιστεύεται ότι ξεκίνησε από την Κίνα και διαδόθηκε στην Ινδία και στην συνέχεια σε όλη την Ανατολή. Η φαντασία ενός ανώνυμου Φλαμανδού κληρικού οργίαζε στο άκουσμα της είδησης: «Στην Ανατολή, σε μια επαρχία κοντά στην Ινδία, φρικτή και ανήκουστη καταιγίδα εξ ουρανού κατέκλυσε την περιοχή για 3 ημέρες. Την πρώτη ημέρα έπεσε βροχή από βατράχια, φίδια, σαύρες, σκορπιούς και άλλα δηλητηριώδη τέρατα. Τη δεύτερη ημέρα ακούστηκε μια βροντή και κομμάτια φωτιάς έπεσαν στη γη, ανακατεμένα με χαλαζόπετρες τεράστιου μεγέθους (καθώς έπεφταν) εξολόθρευσαν σχεδόν τα πάντα, από το μικρότερο μέχρι το μεγαλύτερο. Την τρίτη ημέρα έπεσε φωτιά από τον ουρανό που έβγαζε καπνό, η οποία σκότωσε ό,τι είχε απομείνει ζωντανό πάνω στη γη…». Τύφλα να έχει η Δευτέρα Παρουσία δηλαδή.

Η αρρώστια ταξίδεψε στους εμπορικούς δρόμους του μεταξιού και των μπαχαρικών. Από την Ανατολή, μέσω της Βαγδάτης, διέσχισε τον Τίγρη και διαμέσου της Αρμενίας έφτασε στους εμπορικούς σταθμούς που διέθεταν στην Κριμαία οι ιταλικές πόλεις. Ήταν Οκτώβρης του 1347, σε ένα λιμάνι της Κριμαίας, όταν ένα γενοβέζικο καράβι έκανε πανιά για το ταξίδι της επιστροφής. Ο καπετάνιος δεν σκόπευε να ξαναπατήσει σ’ αυτή την Ευξείνια άκρη του «δρόμου του μεταξιού», καθώς οι καιροί είχαν γίνει ιδιαίτερα επικίνδυνοι. Όλη την προηγούμενη χρονιά οι Τάταροι του Κιπτσάκ Χαν (οι επονομαζόμενοι Χρυσή Ορδή) είχαν πολιορκήσει ασφυκτικά τη μικρή αποικία της Κάφφα, ώσπου οι πολιορκητές άρχισαν να πεθαίνουν ανεξήγητα. Τελικά έλυσαν την πολιορκία, αλλά προτού φύγουν τους πέταξαν με καταπέλτες ένα δώρο: τα άψυχα κουφάρια των νεκρών Τατάρων. Εκείνο λοιπόν που δεν γνώριζε ο καπετάνιος τότε, ήταν ότι μέλη του πληρώματός του είχαν προσβληθεί από την ολέθρια ασθένειά. Έκανε τη συνηθισμένη στάση στον Γαλατά και έφυγε για την Ιταλία, ανυποψίαστος για το ότι άφησε στην Κωνσταντινούπολη τον σπόρο της καταστροφής. Φθάνοντας όμως στο λιμάνι της Γένοβας πολλά από τα μέλη του πληρώματος ήταν πλέον ετοιμοθάνατα. Μέσα σε λίγες ημέρες η αρρώστια είχε εξαπλωθεί στην πόλη και στα περίχωρα. Οι κάτοικοι πέταξαν μακριά τα πτώματα των ναυτικών, αλλά ήταν πια αργά. H επιδημία εξαπλώθηκε παντού τόσο γοργά που ο Βοκκάκιος έγραψε για τα θύματα: «Έτρωγαν γεύμα με τους φίλους τους και δείπνο με τους προγόνους τους στον παράδεισο». H Φλωρεντία και η Μασσαλία έχασαν πάνω από τον μισό πληθυσμό τους. H Βενετία, για να γλιτώσει, θέσπισε την τριανταήμερη απομόνωση των καραβιών προτού ξεμπαρκάρουν (trentina) και, όταν αργότερα διαπίστωσαν ότι ο κύκλος της ασθένειας ήταν τριάντα επτά ημέρες, τη σαρανταήμερη (quarantina - καραντίνα).

Το 1349 προχώρησε βόρεια στα Βρετανικά Νησιά, ανατολικά στη Γερμανία και νοτιοανατολικά στα Βαλκάνια. Το 1350 η αρρώστια εισέβαλε στη Σκωτία, τη Δανία και τη Σουηδία. Κάποια μέρη όμως ανεξήγητα ίσως, έμειναν αλώβητα: μεγάλα τμήματα του Βελγίου και της Πολωνίας, η κομητεία Μπεάρν στα Πυρηναία., αλλά και η Πράγα δεν επηρεάστηκαν καθόλου την ίδια στιγμή που ολόκληρα κομμάτια γης σε άλλες περιοχές ερημώθηκαν κυριολεκτικά. Ενώ το Μιλάνο γλίτωσε από την πανώλη, αντιθέτως στην Φλωρεντία ρημάχτηκε ο πληθυσμός της πόλης. Όσον αφορά τη Γερμανία, παρόλο που οι επιπτώσεις της πανώλης ήταν σημαντικά μικρότερες σε σχέση με την Ιταλία και την Γαλλία, δεν έλειψαν οι μαζικοί θάνατοι, όπως στη Βρέμη, το Αμβούργο και την Κολωνία. Συνέχισε να θερίζει για χρόνια, πέφτοντας σε λήθαργο τους χειμώνες και επανερχόμενη κάθε άνοιξη. Μέσα σε πέντε χρόνια σκότωσε 25 εκατομμύρια Ευρωπαίους και έφθασε ως τη Γροιλανδία.

Η αρρώστια βρήκε, όπως ήταν φυσικό, την κοινωνία της εποχής απροετοίμαστη. Παραδομένοι στη θρησκοληψία, στις προλήψεις και στις πνευματιστικές νοοτροπίες, οι άνθρωποι έλπιζαν μόνο να τύχουν της Θείας Πρόνοιας. Άλλωστε, διάχυτη ήταν η αντίληψη ότι η επιδημία ήταν σταλμένη εκ Θεού, ήταν η τιμωρία Του στον αμαρτωλό βίο των ανθρώπων.
Ανάλογη ήταν και η αντιμετώπιση της αρρώστιας. Λιτανείες, εκκλήσεις και προσευχές προς τη Θεία Χάρη ήταν η αρχή. Όταν όμως η εξάπλωση του Μαύρου Θανάτου γενικεύθηκε, τότε βγήκαν στους δρόμους τάγματα μαστιγωτών για να βοηθήσουν στην κάθαρση των σωμάτων και των ψυχών.

Όσοι κάτοικοι μπορούσαν εγκατέλειψαν τις πόλεις αναζητώντας αμόλυντο αέρα στις εξοχές, ενώ οι εναπομείναντες έφθασαν στα γνωστά δύο άκρα, του αμοραλισμού και της θρησκοληψίας. Έτσι έβλεπε κανείς είτε ανθρώπους που μεθοκοπούσαν, χόρευαν (τον λεγόμενο Μακάβριο Χορό), έκλεβαν και βίαζαν ολημερίς, είτε ομάδες μολυσμένων που τριγυρνούσαν από πόλη σε πόλη κάνοντας λιτανείες. Αυτοί οι δεύτεροι (οι λεγόμενοι Flagellants - Φλαγγελιανοί) αυτομαστιγώνονταν δημοσίως δύο φορές την ημέρα, καθώς πίστευαν ότι ο Μαύρος Θάνατος ήταν η Μάστιγα του Θεού που προανήγγελλε τη Δευτέρα Παρουσία και είχε έλθει στην Ευρώπη με τα απομεινάρια των σταυροφοριών. Ζητούσαν σαν εξιλέωση τη μετάνοια και... την τιμωρία των Εβραίων. Ο απελπισμένος όχλος τούς θεωρούσε μάρτυρες και εκτελούσε τα κελεύσματά τους τυφλά. Έτσι ο αντισημιτισμός ρίζωσε και το γενικό πογκρόμ ξεκίνησε. Ακόμη και στην ήσυχη Ελβετία καταγράφηκε ότι όλος ο εβραϊκός πληθυσμός της Βασιλείας τέθηκε στην πυρά!

Πολλοί ιερείς εγκατέλειψαν τις εκκλησίες τους, τους νεκρούς και τους ετοιμοθάνατους. Πιστοί εγκατέλειψαν τον Θεό και στρέφονταν στην λατρεία του διαβόλου, τοποθετώντας νεκροκεφαλές, εντόσθια ζώων, και άλλα παρόμοια στις Άγιες Τράπεζες εκκλησιών που λίγο πριν είχαν εγκαταλείψει οι ιερείς. Έτσι, αυτοί που παρέμειναν πιστοί, στοιβάζονταν στις εκκλησίες και προσεύχονταν στον Θεό για να σωθούν, ενώ οι λιποτάκτες της πίστης, στοιβάζονταν στις εγκαταλελειμμένες εκκλησίες για να προσευχηθούν στο σατανά για να σωθούν. Τελικά, και οι δυο πλευρές είχαν την ίδια φοβερή ατυχία: Να ευνοούν την διάδοση της επιδημίας, γιατί η αρρώστια μεταδιδόταν εύκολα όταν πολλοί άνθρωποι συγκεντρώνονται σε κλειστούς χώρους, με αποτέλεσμα να αυξάνεται κατακόρυφα η θνησιμότητα, προς απογοήτευση τόσο των πιστών του Θεού, όσο και των οπαδών του σατανά.

Η καταστροφική μανία της πανώλης απεικονίζεται σε μεμονωμένα χρονικά: Ο ιστοριογράφος της Σιένας Agnolo di Tura, στην Βόρεια Ιταλία, παραπονιέται πως δεν υπήρχε κανείς πρόθυμος να θάψει τους νεκρούς, ακόμη και τα ίδια τα πέντε παιδιά του. Ο John Clyn, τελευταίος επιζήσας μοναχός ενός ιρλανδικού μοναστηριού, έγραψε πριν πεθάνει πως ελπίζει να υπάρχει έστω και ένας άνθρωπος που θα βγει αλώβητος από την πανώλη, για να συνεχίσει το δικό του χρονικό. Στη Βενετία από τους 24 συνολικά γιατρούς πέθαναν οι 20, στο Αμβούργο από τους 21 δημοτικούς συμβούλους οι 16. Στο Λονδίνο μετά τον θάνατο του αρχιεπισκόπου του Canterbury, πέθανε και ο υποψήφιος διάδοχος του και αμέσως μετά και ο επόμενος στη σειρά. Στη Γαλλία υπέκυψε στη πανώλη πάνω από το ένα τρίτο των βασιλικών συμβολαιογράφων, ενώ στην Αβινιόν το ένα τρίτο των καρδιναλίων βρήκε τραγικό θάνατο. Κυριαρχούσε πλήρης άγνοια. Θεωρούσαν πως η πανώλη προήλθε από την Ασία από ανέμους που βρωμούσαν απαίσια ή πως η ασθένεια προερχόταν από αναθυμιάσεις και ατμούς από το κέντρο της γης.

Εντελώς άτοπες συμβουλές κυριαρχούσαν. Έτσι για παράδειγμα έπρεπε κανείς να ανοίγει τα παράθυρα εκείνα που κοιτούσαν προς τον βορρά, ο ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας ήταν απαγορευμένος. Ζεστό και υγρό κλίμα μαζί με νοτίους ανέμους θεωρούνταν πολύ επικίνδυνο, όπως επίσης και ο αέρας πάνω από στεκούμενα νερά και έλη. Η πανώλη ελκυόταν από την ομορφιά νεαρών κοριτσιών, πίστευαν. Και όμως πέθαιναν περισσότεροι άντρες απ’ ότι γυναίκες, περισσότεροι νέοι απ’ ότι ηλικιωμένοι. Μερικές από τις «θεραπείες» που εξασκούνταν κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν οι ακόλουθες: κάψιμο φλούδων κυδωνιών και κορμών λάχανων, κάψιμο ευωδών ξύλων μέσα στις καλύβες, βράσιμο του νερού και στη συνέχεια ψήσιμο του κρέατος, αποχή από τη σεξουαλική πράξη, εφαρμογή πολλών αφαιμάξεων κλπ.

Τα πάντα άλλαξαν Ο κόσμος άλλαξε. Τα εργατικά χέρια έγιναν λιγοστά και οι επιζήσαντες απαίτησαν καλύτερες αμοιβές. Οι τοπικοί αφέντες αρνήθηκαν και σημειώθηκαν αγροτικές και εργατικές εξεγέρσεις στην Ιταλία, στη Γαλλία, στο Βέλγιο και στην Αγγλία, που κλόνισαν αμετάκλητα τα θεμέλια της φεουδαρχίας. Μέσα στην καταστροφή κάτι νέο γεννήθηκε που θα έβγαζε τον κόσμο από στον Μεσαίωνα και θα τον οδηγούσε στην Αναγέννηση.

Όμως ήταν ο Μαύρος θάνατος η βουβωνική πανώλη- πανούκλα που γράφανε τα βιβλία αυτή που μεταδίδεται από τα ποντίκια και τους ψύλλους αυτών..; Κάποιοι σήμερα έχουν άλλη γνώμη.

Την πεποίθηση ότι ο Μαύρος Θάνατος ήταν βουβωνική πανώλη την οφείλουμε όχι τόσο σε σαφή ιατρικά δεδομένα της τότε εποχής όσο σε δύο συγκυρίες. H πρώτη ήταν η προαναφερθείσα ενδημική παρουσία της πανώλης στην περιοχή της Παλαιστίνης. Είναι εύλογο ότι μέσα στις άθλιες συνθήκες των απανωτών πολιορκιών του 13^ου αιώνα και την ανάλωση ακόμη και αρουραίων, κάποιοι σταυροφόροι έπεσαν θύματά της και την μετέδωσαν στην Ευρώπη επιστρέφοντας. H μνήμη λοιπόν των μαύρων όζων της βουβωνικής πανώλης στο σώμα υπήρχε ακόμη στις αρχές του 14^ου, οπότε τα σημάδια του νέου θανατικού αποδόθηκαν γρήγορα στην «κατάρα των σταυροφόρων». H δεύτερη συγκυρία ήταν ότι στα νεότερα χρόνια, όταν πια η ιατρική επιστήμη είχε αρχίσει να αποκτά μέθοδο, έρευνα και υποδομή, συνέβη μία ακόμη επιδημία βουβωνικής πανώλης. Ήταν στα μέσα του 18^ου αιώνα στην Κίνα, με θύματα 12 εκατομμύρια ανθρώπους.

Μελετώντας τα συμπτώματά της στα τέλη του 19^ου αιώνα ο γάλλος μικροβιολόγος Alexandre Yersin εντυπωσιάστηκε από την ομοιότητα των μαύρων βουβώνων των θυμάτων με τις αντίστοιχες περιγραφές του Μαύρου Θανάτου। Μολονότι υπήρχαν και άλλες ασθένειες που εμφάνιζαν μαύρα σημάδια στους βουβώνες, ο Yersin επέλεξε να ανακοινώσει ότι το συγκεκριμένο βακτήριο που προξενεί αυτά ης βουβωνικής πανώλης -αυτό που από το όνομά του βαφτίστηκε Yersinia Pestis- ήταν η πιθανή αιτία του Μαύρου Θανάτου। Λίγο μετά, το 1900, η βουβωνική πανώλη χτύπησε για άλλη μία φορά τον δυτικό κόσμο, στο Σαν Φρανσίσκο των Η.Π.Α. H έγκαιρη κήρυξη της Chinatown σε καραντίνα δεν επέτρεψε την εξάπλωση της επιδημίας, αλλά η αναστάτωση που προξένησε εδραίωσε την πεποίθηση ότι ήταν ο ίδιος εφιάλτης του Μεσαίωνα.

H αμφισβήτηση της επικρατούσας αντίληψης για τον Μαύρο Θάνατο ξεκίνησε από σύγχρονους ανθρωπολόγους και επιδημιολόγους που γνώριζαν πλέον ότι η βουβωνική και η σηψαιμική πανώλη σπάνια μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Πώς λοιπόν μεταδόθηκε τόσο ραγδαία ο Μαύρος Θάνατος, με την ταχύτητα γρίπης; Θα μπορούσε αν ήταν πνευμονική πανώλη, η οποία είναι μεταδοτική μέσω σταγονιδίων। Εκείνη όμως δεν προσβάλλει τη λέμφο και δεν διαρρηγνύει τις φλέβες ώστε να εμφανίσει μαύρα σημάδια σε όλο το σώμα। Από την άλλη πλευρά, η κορύφωση των κρουσμάτων τα καλοκαίρια του Μεσαίωνα έρχεται σε αντίθεση με τον κύκλο αναπαραγωγής των ψύλλων και των αρουραίων. Επίσης, ενώ της μετάδοσης της βουβωνικής πανώλης στον άνθρωπο προηγείται πάντα ο μαζικός θάνατος τεράστιων αριθμών αρουραίων που φέρουν τους μολυσμένους ψύλλους, καμιά αντίστοιχη αναφορά δεν υπάρχει για τις ευρωπαϊκές πόλεις του 14^ου αιώνα.

Οπως έγραψαν στο βιβλίο τους «Βιολογία των Πανωλών» οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ Susan Scott και Christopher Duncan, ο Μαύρος Θάνατος δεν εμποδίστηκε ποτέ από δρόμους, πλωτά ποτάμια και λίμνες και ταξίδεψε πάνω από τις παγωμένες Αλπεις και μέσα από τα χιόνια της Σκανδιναβίας -μέρη και θερμοκρασίες όπου οι ψύλλοι δεν μπορούν να εκκολαφθούν। Μελετώντας επισταμένα τα αρχεία θυμάτων που κρατήθηκαν στην Αγγλία με διαταγή της βασίλισσας Ελισάβετ, κατέληξαν ότι ήταν μια επιδημία που εξαπλώθηκε από άνθρωπο σε άνθρωπο και όχι από αρουραίους। Χαρακτηριστική ήταν η ιστορία ενός αγγλικού χωριού, του Eyam, που προσβλήθηκε από ένα δέμα με ρούχα που έφθασε εκεί από το Λονδίνο το 1665, όταν η επιδημία έσβηνε। Οι κάτοικοι, με γενναιότητα, αποφάσισαν να αποκλειστούν στο χωριό, ώστε να μη μεταδοθεί η νόσος στα γειτονικά। Πέθανε το ένα τρίτο από αυτούς, αλλά το θανατικό περιορίστηκε. Αν προερχόταν από αρουραίους δεν θα σταματούσε εκεί.

Στον αντίποδα, αν ήταν ιός και όχι μόλυνση από βακτήριο, δεν μπορούμε να εικάσουμε ότι ο Μαύρος Θάνατος ήταν απλώς μια μορφή θανατηφόρας γρίπης, καθ’ ότι φόνευε πολύ πιο γρήγορα. Κατά τον μικροβιολόγο Β. Drasar, της Σχολής Υγιεινής και Τροπικών Ασθενειών του Λονδίνου, το πιθανότερο είναι ότι επρόκειτο για κάποιον αιμορραγικό πυρετό, όπως αυτός που προκαλεί ο ιός του Έμπολα. Και αυτό έχει μια λογική. Οι μεσαιωνικές περιγραφές ταιριάζουν με τα συμπτώματα που προκαλεί ο ιός του Έμπολα। Για παράδειγμα, τα «ίχνη μαστιγώματος» που παρουσιάζονταν στα σώματα των θυμάτων και θεωρούνταν στην Αγγλία «σημάδια του Θεού» (tokens of God), μπορεί να οφείλονταν σε διάρρηξη των αιμοφόρων αγγείων κάτω από το δέρμα -ο ιός προκαλεί εκτεταμένα αιμορραγικά επεισόδια। Παράλληλα, η υγροποίηση των εσωτερικών οργάνων που αναφέρεται στις αυτοψίες των θυμάτων παρατηρείται σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις μόλυνσης από τον ιό Έμπολα। Είναι και η περιβόητη καραντίνα. Οι μολυσμένες οικογένειες παρέμεναν σε καραντίνα επί 40 ημέρες και το μέτρο αυτό φαίνεται ότι περιόρισε σημαντικά τα νέα κρούσματα. Αν επρόκειτο για πανώλη, η καραντίνα δεν θα είχε αποτέλεσμα, καθώς οι αρουραίοι μπορούν να μετακινούνται ελεύθερα ανάμεσα στα σπίτια.

Κάποιοι όμως είναι επιφυλακτικοί.

Αν και μέχρι στιγμής κανένας δεν έχει αμφισβητήσει άμεσα τα συμπεράσματα των δύο ερευνητών, πολλοί συνάδελφοί τους δεν είναι πρόθυμοι να δεχτούν αβίαστα τη νέα θεωρία. «Η συγκέντρωση ενδείξεων σε διάστημα τεσσάρων αιώνων και η διατύπωση πειστικών θεωριών είναι προβληματική» αναφέρει στο ABCNews.com η Αν Καρμάικλ, ιστορικός που ειδικεύεται στο Μαύρο Θάνατο.

Σύμφωνα με την ίδια, κείμενα του 14^ου αιώνα από την Ιταλία παρέχουν εξαιρετικά λεπτομερείς περιγραφές των συμπτωμάτων, ανάμεσά τους και το χαρακτηριστικό πρήξιμο των λεμφαδένων στη βουβωνική χώρα (εξ ου και βουβωνική πανώλη). «Παρ' όλα αυτά, δεν ξέρουμε αν οι βουβώνες της Φλωρεντίας έμοιαζαν με τα «σημάδια του Θεού» που αναφέρονται στην Αγγλία» σημειώνει η Καρμάικλ, εννοώντας ότι οι επιδημίες σε διαφορετικές περιοχές της Ευρώπης ίσως οφείλονταν σε διαφορετικούς μολυσματικούς παράγοντες…

Επομένως, καταλήγει η Καρμάικλ, η έρευνα των Ντάνκαν και Σκοτ είναι ίσως μια καλή αρχή στη μελέτη του ιστορικού αυτού φαινομένου, αλλά χρειάζονται περαιτέρω έρευνες, οι οποίες, μάλιστα, θα πρέπει να εξετάσουν ξεχωριστά κάθε επιδημία σε διαφορετικές περιοχές της Ευρώπης. «Δεν ξέρουμε τι μας βρήκε τότε», μοιάζει να λέει η κα Καρμάικλ , αλλά τέλος πάντων.

ΜΙΑ ΠΑΡΑΞΕΝΗ ΜΕΛΕΤΗ (??)

Υπάρχει μια μελέτη του γενετιστή Stephen O'Brien, του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου των Η.Π.Α. σχετικά με τον Μαύρο θάνατο. Ο O’ Brien που μελετώντας τον τρόπο που ο ιός του AIDS, o HIV, προσβάλλει το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, γνώριζε ότι ιός μετατρέπει την πρωτεΐνη CCR5 σε Κερκόπορτα. H πρωτεΐνη αυτή βρίσκεται στο εξωτερικό μέρος των λευκών αιμοσφαιρίων που ονομάζονται μακρόφαγοι και συμμετέχει στην καταπολέμηση των ιών.

Ο HIV όμως την προσβάλλει και διεισδύει μέσω αυτής στον οργανισμό. Αν λοιπόν κάποιος δεν έχει αυτή την πρωτεΐνη καθίσταται σχεδόν απρόσβλητος από το AIDS. Σύμφωνα με τις μετρήσεις, υπάρχει ένα μέσο ποσοστό 10% του ευρωπαϊκού πληθυσμού με... αυτή την τύχη. Πώς προέκυψε; Από κάποια γενετική μετάλλαξη στο παρελθόν -τη λεγόμενη «μετάλλαξη CCR5-delta 32». Ψάχνοντας περισσότερο ο O'Brien βρήκε ότι τα επί μέρους ποσοστά «τυχερών» ανά χώρα κλιμακώνονταν από 14% στη Σκανδιναβία, 10% στην Αγγλία, Γερμανία και Γαλλία, ως 4,5% στους Έλληνες, 2% στους Κεντρασιάτες και 0 στους Αφρικανούς κάτω της Σαχάρας, στους Σαουδάραβες, στους Απωανατολίτες και στους Ινδιάνους της Αμερικής -στους πληθυσμούς, τελικά, που είναι γενετικά απροστάτευτοι από το AIDS.

Εξετάζοντας τα οστά αρχαίων προγόνων, ο O’ Brien εντόπισε ίχνη αυτής της γενετικής μετάλλαξης στην Ευρώπη πριν από 2.000 χρόνια, αλλά ήταν σπάνια - ένας στις 40.000 την είχε. Αιφνιδιάστηκε όμως όταν είδε πως 700 χρόνια πριν από σήμερα, τότε δηλαδή που σάρωνε ο Μαύρος Θάνατος από τον Νότο προς τον Βορρά, το ποσοστό ανέβαινε στον 1 στους 7!

Κάποια σαφής σχέση πρέπει λοιπόν να υπήρχε. Αμέσως, ο O’ Brien επισκέφθηκε το χωριό Eyam της Αγγλίας.(που παραπάνω περιγράψαμε το τι συνέβει). Βρήκε απογόνους των επιζησάντων της επιδημίας και κατόρθωσε να πάρει δείγμα του DNA τους। H εξέτασή τους δικαίωσε τις υποψίες του: Ο Μαύρος Θάνατος πιθανόν ήταν και αυτός ένας ιός, που όπως ακριβώς και ο HIV είχε προσβάλει την πρωτεΐνη CCR5.Αρα, όσοι επιβίωσαν της επίθεσής του Μαύρου θανάτου και οι απόγονοί τους στερούνταν εφεξής αυτής της πρωτεΐνης και, άρα, δεν απειλούνται και από το AIDS!!!

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Όταν η επιδημία περνάει, η ανθρωπότητα γλείφοντας τις πληγές της, προσπαθεί με εικασίες, θεωρίες, στατιστικές αλλά και επιστημονικές μεθόδους να δώσει μια απάντηση στο γιατί συνέβη και τι πρέπει να κάνει για να μην ξανασυμβεί. Επιδημίες είχαμε πάντα και θα έχουμε και στο μέλλον. Χοίροι , πτηνά, ποντίκια κατσαρίδες πάντοτε υπήρχαν και καλό είναι να συνεχίσουν να υπάρχουν. Οι επιδημίες όμως εκτός από το κακό που έφεραν άλλαξαν και τον ρου της ανθρώπινης ιστορίας, κράτη και αυτοκρατορίες εξασθένησαν και χάθηκαν αργότερα , αντιλήψεις άλλαξαν, δόθηκε ώθηση στην ιατρική επιστήμη, δημιουργήθηκαν νέες ανάγκες διαβίωσης η οικονομία γενικά άλλαξε.

Και ίσως τελικά ποιος ξέρει, μέσα από κάποιο ακαταλαβίστικο μηχανισμό, οι επιδημίες να είναι η φωτιές που η στάχτη τους θα κάνει το έδαφος ποιο εύφορο.

 

http://iansta.blogspot.gr/search?updated-max=2010-12-22T13:12:00%2B02:00