ΟΙ ΔΙΑΤΤΟΝΤΕΣ ΑΣΤΕΡΕΣ ΤΟΥ 1833

της Ειρήνης Μαντζουράνη

Η επιστήμη των διαττόντων αστέρων οφείλει πολλά σε ένα ιστορικό επεισόδιο πληθοπορισμού, σύμφωνα μια νέα ιστορική αναφορά, που ξεκίνησε από μια εκπληκτική βροχή μετεωριτών το 1833. 

Οι αστρονόμοι έχουν όλο και περισσότερο στραφεί στην «επιστήμη των πολιτών» στην εποχή του Διαδικτύου, βάζοντας καθημερινά τους πολίτες να ψάξουν για τα πάντα, από εξωγήινους κόσμους μέχρι γαλαξιακές φυσαλίδες αερίου του Γαλαξία μας. Αλλά σε μια νέα έκθεση του περιοδικού Endeavour, οι Mark Littmann και Todd Suomela του Πανεπιστημίου του Tennessee στο Knoxville δείχνουν ότι δεν υπάρχει τίποτα νέο σ’ αυτό, με ένα αστρονόμο από το Yale να πρωτοπορεί στην αστρονομία του πληθοπορισμού πάνω από έναν αιώνα πριν. 

Ο αστρονόμος Denison Olmsted ξύπνησε από γείτονες στις 13 Νοεμβρίου του 1833 και μπήκε στην κρύα νύχτα του Νοεμβρίου για να δει έναν ουρανό γεμάτο με διάττοντες αστέρες, 72.000 ή περισσότερους ανά ώρα. Ήταν η βροχή μετεωριτών του Νοεμβρίου που τώρα αποκαλούμε Λεοντίδες, αλλά εκείνη την εποχή κανείς δεν ήξερε τι την προκάλεσε ή από που προερχόταν. Όμως, λόγω του μεγάλου αριθμού των διαττόντων αστέρων στους ουρανούς -20 ανά δεύτερο- ο Olmsted είδε καθαρά ένα σχέδιο που είχε διαφύγει από τους άλλους αστρονόμους. 

«Ο Olmsted συνειδητοποίησε για πρώτη φορά ότι προερχόντουσαν από ένα σημείο, ένα που για πρώτη φορά ονόμασε ακτινοβόλο σημείο», λέει ο Littmann. Οι αστρονόμοι σήμερα εξακολουθούν να χρησιμοποιούν το ακτινοβόλο σημείο για να ονομάσουν βροχές μετεωριτών: Οι Λεοντίδες πήραν το όνομά τους από τη φαινομενική καταγωγή τους από τον αστερισμό του Λέοντα. Επίσης, οι Περσείδες που φαίνονται στις αρχές Αυγούστου κάθε καλοκαίρι πήραν το όνομά τους από την φαινομενική καταγωγή τους από τον αστερισμό του Περσέα. 

Οι πληθοπορισματικές παρατηρήσεις του Olmsted έδειξαν ότι οι βροχές μετεωριτών παρατηρήθηκαν σε εθνικό επίπεδο και έπεφταν από το διάστημα υπό την επίδραση της βαρύτητας. Το πλήθος σημειώνει επίσης, ότι οι βροχές μετεωριτών είχαν εμφανιστεί από πριν σε ετήσιους κύκλους, κάτι που είχε ξεφύγει από τους επιστήμονες, αλλά όχι από τους Ευρωπαίους γεωργούς, για αιώνες. 

Ο Olmsted συνειδητοποίησε ότι οι μετεωρίτες πρέπει να χτυπούσαν στην ατμόσφαιρα της Γης από το διάστημα. Υπολόγισε την ταχύτητά τους σε περίπου 4 μίλια το δευτερόλεπτο (6,4 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο), θεωρώντας ότι ήταν απίστευτα γρήγορα. Αν ήταν λιγότερο συντηρητικός στον υπολογισμό, οι παρατηρήσεις από το πλήθος θα υποδήλωναν την πραγματική τους ταχύτητα, περίπου δέκα φορές πιο γρήγορα. Επειδή δεν είχε συνειδητοποιήσει ότι η τριβή, αντί της συμβατικής καύσης, έκαιγε και φώτιζε τα πεφταστέρια, ο Olmsted υπολόγισε το μέγεθός τους ως πολύ μεγάλο, μέχρι ένα μίλι (1,6 χιλιόμετρα) σε εύρος, αντί το μέγεθος των σωματιδίων σκόνης του κομήτη που είναι στην πραγματικότητα. 

Κάθε 30 χρόνια περίπου, ιδιαίτερα το 1966, οι Λεοντίδες παράγουν εξαιρετικά ισχυρές βροχές ως υπενθύμιση της εκδήλωσης του 1833, αν και έχουν μειωθεί συνολικά καθώς το νέφος της ουράς του κομήτη που δημιουργεί τους μετεωρίτες έχει αραιώσει με την πάροδο του χρόνου. Οι Λεοντίδες αναμένεται να κορυφωθούν περίπου στις 16 με 17 Νοεμβρίου του τρέχοντος έτους.

·                    Πληθοπορισμός είναι η πράξη της εξωτερικής ανάθεσης καθηκόντων, που παραδοσιακά εκτελούνταν από υπάλληλο ή εργολάβο, σε μια μεγάλη ομάδα εθελοντών ή μία κοινότητα, μέσω ανοικτής πρόσκλησης.

http://nightskygreece.blogspot.gr/2014/09/1833.html