ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΜΟΥΣΟΥΡΓΟΙ

Τα λοιμώδη νοσήματα αποτελούσαν μία από τις μεγαλύτερες αιτίες θνητότητας προ της εισαγωγής της αντιμικροβιακής χημειοθεραπείας. Μορφές της Ιστορίας, της Τέχνης, των Επιστημών,  όπως και εκατομμύρια άλλων ατόμων πέθαναν, πολλοί σε νεαρή ηλικία, από λοιμώξεις  ιάσιμες στις μέρες μας. Από μια  ανασκόπηση των  βιογραφιών των μεγάλων μουσουργών, διαπιστώσαμε πράγματι, ότι  οι λοιμώξεις ήταν τις περισσότερες φορές η αιτία θανάτου.

Α. ΠΝΕΥΜΟΝΙΑ

Η λοίμωξη αυτή οδήγησε στον θάνατο αρκετούς μουσουργούς.

Ο Χένρυ Πέρσελ πέθανε το 1695 σε ηλικία 36 ετών μένοντας αρκετές ώρες στην υγρασία της νύχτας του Λονδίνου μετά από οινοποσία. Ο Φραντς Λιστ υπέκυψε σε πνευμονία στο Μπαϋρόϋτ το 1886 σε ηλικία 75 ετών. Υπέφερε από υδρωπικία και νόσησε παρακολουθώντας μία παράσταση ΤΡΙΣΤΑΝΟΥ ΚΑΙ ΙΖΟΛΔΗΣ του Βάγκνερ. Ο Γιόχαν Στράους, ο βασιλιάς του βαλς, κατέληξε μετά από «διπλή πνευμονία» σε διάστημα δύο ημερών, στην Βιέννη το 1899 σε ηλικία 74 ετών. Ο Αρρίγκο Μπόϊτο (1842-1918) νόσησε κατά την διάρκεια λειτουργίας στην εκκλησία του Σαντ’ Αμπρότζιο στο Μιλάνο και πέθανε μετά λίγες μέρες στο γηροκομείο της ίδιας πόλης. Ο Λέος Γιάνατσεκ κρύωσε κάνοντας πεζοπορία στα δάση του Χούκβαλντυ, παρουσίασε βρογχοπνευμονία και πέθανε σε νοσοκομείο της Πράγας το 1928, στα 74 του χρόνια. Από την μοίρα της πνευμονίας δεν ξέφυγε και ένας από τους μεγαλύτερους μαέστρους όλων των εποχών. Ο Βίλχελμ Φουρτβαινγκλερ (1885-1954) υπέκυψε από συνδυασμό πνευμονίας και καρδιακής ανεπάρκειας σε σανατόριο του Μπάντεν-Μπάντεν.

B. ΣΥΦΙΛΗ

 Η  λοίμωξη αυτή οδήγησε στην παραφροσύνη και τελικά στο θάνατο τον Μπέντριχ Σμέτανα, ο οποίος μετά κώφωση, απώλεια μνήμης και λόγου πέθανε σε άσυλο το 1884 σε ηλικία 60 ετών.  Γκαετάνο Ντονιτσέττι παρουσίασε το 1844 επεισόδια πυρετού, διαταραχές της σκέψης, κρίσεις οργής και άλλα σημεία διανοητικής αστάθειας από την ίδια αιτία. Τελικά εγκαταστάθηκε παράλυση και παραφροσύνη και παρέμεινε σε ημικωματώδη κατάσταση πριν πεθάνει στο Μπέργκαμο σε ηλικία 51 ετών το 1848.Ο Φρέντερικ Ντήλιους νόσησε από συφιλίδα το 1894 και το 1922 παρουσίασε τύφλωση και γενικευμένη παράλυση. Πέθανε το 1934 στα 72 του χρόνια. Ο Ρόμπερτ Σούμαν μολύνθηκε από την ωχρά σπειροχαίτη στα νεανικά του χρόνια και άρχισε να παρουσιάζει ακουστικές ψευδαισθήσεις, όταν ήταν 43 ετών. Νόμιζε ότι άκουγε αγγέλους ή πνεύματα νεκρών συνθετών, όπως του Σούμπερτ ή του Μέντελσον, να του υπαγορεύουν μουσικές νότες. Άλλοτε νόμιζε ότι ακούει δαίμονες ή ότι τον καταδιώκουν τίγρεις και ύαινες. Τον Φεβρουάριο του 1854 προσπάθησε να αυτοκτονήσει πέφτοντας στα νερά του Ρήνου. Πέρασε τα τελευταία δύο χρόνια της ζωής του, βυθισμένος στην παραφροσύνη, κλεισμένος στο άσυλο του Εντενιχ, κοντά στην Μπόνν και ήταν μόνο 46 ετών όταν πέθανε το 1856. Ο Φραντς Σούμπερτ νόσησε από συφιλίδα το 1822 και ίσως η άσχημη ψυχολογική του κατάσταση τον εμπόδισε να ολοκληρώσει την ογδόη συμφωνία του, αυτή που έμεινε γνωστή για πάντα ως ΗΜΙΤΕΛΗΣ. Τον Μάϊο του 1823 νοσηλεύθηκε στο νοσοκομείο της Βιέννης και αργότερα είχε εκδηλώσεις συναισθηματικής αστάθειας. Υπάρχει διχογνωμία στους βιογράφους του για το κατά πόσον η σύφιλη ή ο τυφοειδής πυρετός υπήρξε η αιτία θανάτου, αν και η δεύτερη εκδοχή ίσως είναι επικρατέστερη. Αναφέρονται στις περιγραφές του θεράποντα ιατρού του Ρίννα, αλλά και σε επιστολές του ίδιου του Σούμπερτ έμετοι, αδυναμία λήψεως τροφής και έντονη καταβολή. Ο θάνατος ήλθε μέσα σε παραλήρημα την 19^η Νοεμβρίου 1828 μετά νόσηση τριών εβδομάδων συνολικά. Ήταν μόλις 31 χρόνων.

Γ. ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ

 Η λοίμωξη αυτή σφράγισε τραγικά την ζωή του Φρειδερίκου Σοπέν (1810-1849) Η μικρότερη αδελφή του Αιμιλία, που ο Σοπέν υπεραγαπούσε, πέθανε από την νόσο αυτή το 1827. Εννιά χρόνια αργότερα στο Παρίσι πυρετός, βήχας και αιμοπτύσεις σηματοδοτούν το ξεκίνημα της αρρώστιας στον ίδιο. Όταν το φθινόπωρο του 1838 πηγαίνει με την Γεωργία Σάνδη στη Μαγιόρκα, οι συνεχείς βροχές και οι άσχημες συνθήκες στο μοναστήρι της Βαλντεμόζα όπου έμεναν προκαλούν παρόξυνση της νόσου με φοβερές αιμοπτύσεις. Φεύγει από το νησί στα πρόθυρα του θανάτου και σώζεται από τις προσπάθειες και την ανθρωπιά του ιατρού του γαλλικού πολεμικού πλοίου ΜΕΛΕΑΓΡΟΣ. Η φυματίωση θα τον βασανίζει συνεχώς στα επόμενα χρόνια και τον Νοέμβριο του 1848 επιστρέφει από περιοδεία στο Παρίσι σε άσχημη κατάσταση. Συμβουλεύεται τους ιατρούς Ροτ, Λουί και τον καθηγητή Σιμόν που διατάζουν ηρεμία και προφύλαξη. Ο Σοπέν παρατηρεί ειρωνικά «κάποτε θα βρω την ποθητή ηρεμία, αλλά θα την αποκτήσω δίχως αυτούς». Πριν περάσει ένας χρόνος, τον Οκτώβριο του 1849,θα σβήσει στα 39 του χρόνια μέσα σε συνεχείς αιμοπτύσεις και τρομερή εξάντληση. Ο Πολωνός συνθέτης Κάρολ Σζυμανόφσκυ (1882-1937) θα έχει την ίδια μοίρα με τον διάσημο συμπατριώτη του πεθαίνοντας σε σανατόριο της Λωζάννης από φυματίωση πνευμόνων και λάρυγγος.

Δ. ΓΑΓΓΡΑΙΝΑ,  ΑΠΟΣΤΗΜΑ,  ΦΛΕΓΜΟΝΗ

Ο Ζαν-Μπατίστ Λουλλύ (1632-1687) διευθύνοντας δοξολογία για την ανάρρωση του Λουδοβίκου 14^ου, κρατούσε τον χρόνο χτυπώντας με την ράβδο του Αρχιμουσικού το δάπεδο και τραυμάτισε το μεγάλο δάκτυλο του ποδιού του. Ακολούθησε γάγγραινα και παρά τον ακρωτηριασμό που έγινε από τον ιατρό της Αυλής Alliot ο συνθέτης δεν μπόρεσε να σωθεί. Ο θάνατος του Αλμπαν Μπεργκ είχε επίσης περίεργη αιτιολογία. Τον Σεπτέμβριο του 1935 παρουσίασε απόστημα στην ράχη μετά τσίμπημα εντόμου. Τρεις μήνες αργότερα μετά ρήξη του αποστήματος παρουσίασε σηψαιμία και παρά δύο χειρουργικές επεμβάσεις στο Νοσοκομείο της Βιέννης, καθώς και μεταγγίσεις, πέθανε σε ηλικία 50 ετών την Παραμονή των Χριστουγέννων του ίδιου χρόνου. Ο Βιτσέντζο Μπελλίνι το 1835 παρουσίασε απόστημα ήπατος κατόπιν φλεγμονής του παχέος εντέρου και κατέληξε σε ηλικία 34 ετών.

Ε. ΧΟΛΕΡΑ

Ο Πιότρ Ίλλιτς Τσαϊκόφσκυ (1840-1893) πέθανε μέσα σε δραματικές συνθήκες καθώς υπήρξε θύμα χολέρας. Λίγες μέρες μετά την πρεμιέρα της 6^ης συμφωνίας του, της γνωστής ως Παθητική, ήπιε άβραστο νερό βρύσης, κάτι που εθεωρείτο στην Αγία Πετρούπολη σχεδόν αδιανόητο, καθώς υπήρχε επιδημία χολέρας. Μετά σύντομη πορεία 4 ημερών, μέσα σε δίψα, σπασμούς και νεφρική ανεπάρκεια που μάταια αντιμετωπίστηκε με θερμά λουτρά ο συνθέτης πέθανε στις 6 Νοεμβρίου 1893 σε ηλικία 53 ετών. Η σορός του εκτέθηκε σε προσκύνημα, κάτι που δεν επέτρεπαν οι αυστηροί κανονισμοί καραντίνας και αυτό έδωσε λαβή σε φήμες ότι αιτία θανάτου ήταν αυτοκτονία με δηλητήριο για να μην αποκαλυφθεί κάποιο σκάνδαλο. Πάντως ο γνωστότερος ιατρός της πόλης, ο Μπέρτενσον, καθώς και άλλοι δύο που εκλήθησαν σε συμβούλιο διέγνωσαν χολέρα.

Ζ. ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗΣ ΠΥΡΕΤΟΣ

Ο Γκούσταβ Μάλερ προσεβλήθη από ρευματικό πυρετό σε νεαρά ηλικία στην Βοημία. Παρουσίαζε συχνά φαρυγγίτιδα και το 1907 διεγνώσθη βαλβιδοπάθεια. Είχε στη συνέχεια πυρετούς με ρίγος και επιδείνωση της καρδιακής λειτουργίας. Η γνώμη του ιατρού Φράνκελ στη Νέα Υόρκη ήταν «σοβαρά λοίμωξη του αίματος», δηλαδή ενδοκαρδίτις.

Σε καλλιέργεια που έκανε το 1911 ο Andre Chantemesse του Ινστιτούτου Παστέρ στο Παρίσι απεμόνωσε στρεπτόκοκκο και η σύσταση του διάσημου καθηγητή Chvostek από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης, ήταν να επιστρέψει ο Μάλερ στην Βιέννη, υπονοώντας ότι δεν υπάρχουν θεραπευτικά περιθώρια. Στις 18 Μαΐου 1911 ο Μάλερ πέθανε ανάμεσα στη σύζυγό του και τους φίλους του σε ηλικία 51 ετών. Αιτία θανάτου του Ζωρζ Μπιζέ (1838-1875) αναφέρεται «λοίμωξη του φάρυγγα» που παρουσίαζε υποτροπές από την εποχή των φοιτητικών του χρόνων στη Ρώμη.

Η.  ΕΥΛΟΓΙΑ

Στη βιογραφία του  Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν (1770-1827)  καταγράφεται ευλογιά σε νεανική ηλικία, εξανθηματικός τύφος που ενδεχομένως απετέλεσε αιτία της κώφωσης του, καθώς και πνευμονία τυπικά περιγραφόμενη με πυρετό, ρίγος, βήχα και πλευροδυνία τον Δεκέμβριο του 1826.

 

Δρ. Θεόδωρος Τσιάκος

Διδάκτωρ Ιατρικής Παν/μιου Βιέννης-Παν/μιου Βερολίνο, CHARITE

Ειδικός Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος, RSTMH-Fellow, DTM&H Berlin, Charite

Ιατρικός σύμβουλος της γερμανικής κι αυστριακής πρεσβείας

Διευθυντής λοιμωξιολογικου τμήματος, Κεντρικής Κλινικής Αθηνών, Aσκληπιού 31, Αθήνα

Τηλ. Κλινικής: 2103674000 , Fax: 2103605110