ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΟΙΗΣΗΣ: 21 ΜΑΡΤΙΟΥ 2014

Αφιερωμένο στους Καταραμένους Ποιητές το 2014

της Κατερίνας Μ. Μάτσου

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΟΙΗΣΗΣ καθιερώθηκε από την Εταιρεία Συγγραφέων το 1998 επιλέγοντας για τον εορτασμό της την 21^η Μαρτίου, ημέρα της Εαρινής Ισημερίας και αρχή της άνοιξης. Το 2001, η UNESCO, ύστερα από εισήγηση του προέδρου της Εταιρεία Συγγραφέων, πρέσβη Βασίλη Βασιλικού, υιοθέτησε την ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΟΙΗΣΗΣ, αναθέτοντας στη χώρα μας να οργανώσει τον πρώτο διεθνή εορτασμό την ίδια χρονιά. Την εκτέλεση της απόφασης υλοποίησε το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου.

Ο διεθνής πολιτιστικός οργανισμός θέλησε με αυτό τον τρόπο να προωθήσει την τέχνη της ποίησης και συγκεκριμένα τις προσπάθειες των μικρών εκδοτών να τυπώνουν συλλογές νέων ποιητών, την επιστροφή της προφορικής παράδοσης με την ανάγνωση ποιημάτων ενώπιον κοινού και την αποκατάσταση ενός διαλόγου μεταξύ της ποίησης και των άλλων μορφών τέχνης, πάνω στον αφορισμό του Ντελακρουά: «Δεν υπάρχει τέχνη χωρίς ποίηση».

Για τη μελέτη της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ιστορίας ενός λαού και ενός τόπου μπορούν ν’ αναζητηθούν διάφορα σχετικά συγγράμματα που όμως θα οδηγήσουν μακριά από το σκοπό τους, αν δεν αναζητηθεί και η τέχνη μ’ όλα τα παρακλάδια της που ανέπτυξε ο συγκεκριμένος λαός συγκεκριμένου τόπου. Ανάμεσα στις διάφορες τέχνες την πρώτη θέση κατέχει πάντα η Τέχνη του Λόγου, που αποτελεί την Τέχνη των Τεχνών, αφού κύριο όργανό της είναι η γλώσσα, το κατεξοχήν εκφραστικό μέσο του ανθρώπου. Πιο παλιά μορφή της Τέχνης του Λόγου είναι η Ποίηση που είναι και η πλέον συναισθηματική, πιο μουσική, συνεπώς και πιο ψυχική από τον πεζό λόγο και το σκηνικό διάλογο.

3.500 χρόνια συλλογικής μνήμης της ελληνικής γης βρίσκονται εγγεγραμμένα στη γλώσσα της Ποίησης. H ελληνική γλώσσα -από τον Όμηρο, περνώντας στους βυζαντινούς υμνογράφους και στο δημοτικό τραγούδι, φτάνοντας έως τους σύγχρονους και τους επερχόμενους ποιητές- διαμορφώθηκε, διαμορφώνεται και, παραμένει συστατικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητας, χάρη στη δύναμη της Ποίησης.

Όπως γράφει ο Harold Bloom οι απολαύσεις της καλής ποίησης είναι πολλές και ποικίλες και η ποίηση μπορεί να μας βοηθήσει να εποικίσουμε, να ξεπεράσουμε τη σύγχρονη μοναξιά μας, γιατί με αυτήν και μέσα από αυτήν μπορούμε να μιλήσουμε με το «έτερο» του εαυτού μας.

Στην Κοζάνη η Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης είναι αφιερωμένη στους Αυτοκαταστροφικούς ή Καταραμένους Ποιητές όλου του κόσμου, ποιήματα των οποίων μπορούν να διαβάσουν όσοι το επιθυμούν στο αφιέρωμα που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 21 Μαρτίου 2014 στο Λαογραφικό Μουσείο Κοζάνης.

Οι Καταραμένοι Ποιητές (Les Poètes Maudits) είναι ποιητές που διάγουν τη ζωή τους έξω από τα κοινωνικά πλαίσια ή και ενάντια σ’ αυτά. Η κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών, η τρέλα, το έγκλημα, η βία και γενικά κάθε μη αποδεκτή κοινωνική πράξη, όπως και ο πρόωρος θάνατος είναι τυπικά στοιχεία της βιογραφίας ενός καταραμένου ποιητή. Ο πρώτος καταραμένος ποιητής υπήρξε ο Φρανσουά Βιγιόν (1431-1474 περίπου), η φράση όμως κατοχυρώθηκε στις αρχές του 19^ου αιώνα από τον Αλφρέντ ντε Βινύ στο δραματουργικό του έργο Stello, όπου αποκαλεί συλλογικά τους ποιητές ως τη ράτσα των παντοτινά καταραμένων από τους ισχυρούς της γης. Τυπικά παραδείγματα καταραμένων ποιητών υπήρξαν οι Σαρλ Μπωντλαίρ, Πωλ Βερλαίν και Αρθούρος Ρεμπώ. Ξεχωριστή θέση ανάμεσά τους κατέχει και ο πρόδρομος του Υπερρεαλισμού, Λωτρεαμόν, αλλά και οι Έλληνες ποιητές Ναπολέων Λαπαθιώτης, Μήτσος Παπανικολάου, Ρώμος Φιλύρας, Θωμάς Γκόρπας, Κώστας Καρυωτάκης, Γιώργος Καραβασίλης, Νίκος Χειλαδάκης κ.α.

ΣΑΡΛ ΜΠΩΝΤΛΑΙΡ - SPLEEN 

(Μετάφραση: K. Γ. Καρυωτάκης)

Είμαι σαν κάποιο βασιλιά σε μια σκοτεινή χώρα, 

πλούσιον, αλλά, χωρίς ισχύ, νέον, αλλά από τώρα

γέρο, που τους παιδαγωγούς φεύγει, περιφρονεί, 

και την ανία του να διώξει ματαιοπονεί 

μ' όσες μπαλάντες απαγγέλλει ο γελωτοποιός του.

Τίποτε δε φαιδρύνει πια το μέτωπο του αρρώστου, 

ούτε οι κυρίες ημίγυμνες, πού είν’ έτοιμες να πουν, 

αν το θελήσει, πώς πολύ-πολύ τον αγαπούν, 

ούτε η αγέλη των σκυλιών, οι ιέρακες, το κυνήγι, 

ούτε ο λαός, προστρέχοντας, η πόρτα όταν ανοίγει. 

Γίνεται μνήμα το βαρύ κρεβάτι του, κι αυτός, 

χωρίς ένα χαμόγελο, σέρνεται σκελετός.

Χρυσάφι κι αν τού φτιάνουν οι σοφοί, δε θα μπορέσουν 

το σαπισμένο τού είναι του στοιχείο ν’ αφαιρέσουν, 

και με τα αιμάτινα λουτρά, τέχνη ρωμαϊκή, 

ιδιοτροπία των ισχυρών τότε γεροντική, 

να δώσουνε θερμότητα σ’ αυτό το πτώμα που έχει 

μόνο της Λήθης το νερό στις φλέβες του και τρέχει.

SPLEEN: Αγγλική λέξη, ελληνικής καταγωγής (σπλήν = σπλήνα), υιοθετημένη από τούς Γάλλους ποιητές και ιδιαίτερα τον Μπωντλαίρ, σημαίνει: αναίτια μελαγχολία και ανία, αηδία για την ζωή.