«ΠΛΕΙΑΣ»: ΜΙΑ ΝΑΥΤΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΠΡΟ ΤΩΝ ΠΑΤΡΩΝ

Όσοι έχουν ασχοληθεί με την μυθο­λογία, θα ενθυμούνται ότι Πλειάδες λέ­γονταν οι θυγατέρες του Άτλαντος, που έγιναν φωτεινά σώματα στον ουρανό και απετέλεσαν τον αστερισμό της Πλειάδος. Ήταν επτά τον αριθμό. Μία απ’ αυτές ήταν η Ταϋγέτη που έδωσε το όνομά της στο ξακουστό βουνό της Λακωνίας κι από τη σύζευξή της με τον Δία γέν­νησε τον Λακεδαίμονα, που με τη σειρά του έδωσε το όνομά του στο βασικό κορ­μό της Λακωνικής. Όσοι πάλι έχουν ασχοληθεί με τη φιλολογία, γνωρίζουν ότι ΠΛΕΙΑΣ λεγόταν όμιλος επτά Γάλ­λων ποιητών υπό τον Πιέρ Ρονσάρ, οι οποίοι κατά τον 16^ο αιώνα έθεσαν σαν στόχο τους την προάσπιση, την ανάπτυξη και τον εξωραϊσμό της γαλλικής γλώσ­σας και λογοτεχνίας. Ένα οιονεί «μανι­φέστο» της ΠΛΕΙΑΔΟΣ μπορεί να θεω­ρηθεί το έργο που εξέδωσε ένα από τα μέλη της, ο Ιωακείμ ντυ Μπελαί, υπό τον τίτλο Άμυνα και στολισμός της γαλ­λικής γλώσσας.

Μόνον, όμως, αυτοί που έχουν ασχο­ληθεί με τη νεώτερη ναυτική ιστορία της Ελλάδας -και μάλιστα του Β΄ Παγκο­σμίου πολέμου- γνωρίζουν την τραγω­δία ενός πλοίου της ελληνικής υπηρε­σίας φάρων που έφερε αυτή την ονομασία. Το πλοίο αυτό είχε ναυπηγηθεί στην Τεργέστη το 1926, είχε μήκος 50 μ. και είχε αποστολή να συντηρεί και να εφοδιάζει τους φάρους που είναι εγκα­τεστημένοι στις αιχμηρές βραχοακτές της πατρίδος μας -που δεν είναι λίγες- ή τους φάρους των λιμανιών μας. Μπο­ρούσε, όμως, σε καιρό πολέμου να με­ταβληθεί σε ρυμουλκό, σε ναρκοθέτιδα και σε βοηθητικό πλοίο πολέμου. Και αυτό έγινε στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου.

Στη διάρκεια της γερμανικής εισβολής το ΠΛΕΙΑΣ συνέδεσε τη μοίρα του με το νοσοκομειακό πλοίο ΕΛΛΗΝΙΣ, το οποίο την 21^η Απριλίου 1941 είχε απο­πλεύσει από την Αμφιλοχία (Καρβασαρά), μεταφέροντας 278 τραυματίες. Οι 100 από αυτούς, λόγω βαρυτάτων τραυμά­των, μεταφέρονταν επί κλίνης. Κυβερ­νήτης του πλωτού νοσοκομείου ήταν ο Χαρίλαος Ρεβίδης, πλωτάρχης, έφεδρος εκ μονίμων.

Το ΕΛΛΗΝΙΣ βρισκόταν πλέον εν πλω, όταν στις 11 π.μ. δέχθηκε την επίθεση ενός αεροπλάνου, το οποίο έβαλε καταιγιστικώς κατ’ αυτού με τα πολυβόλα του και με ρίψη βομβών. Η επίθεση έγι­νε νότια της νησίδας Σκρόφα στον Πα­τραϊκό κόλπο. Ο κυβερνήτης, με οφιοειδείς ελιγμούς, απέφυγε τις βόμβες, αλλά από τους πυροβολισμούς είχε έναν τραυματία. Επί προσθέτως, οι κραδασμοί που προκλήθηκαν από την ρίψη των βομβών, δημιούργησαν ρωγμές στο σκά­φος που άρχιζε να «κάνει νερά». Μία λύ­ση ήταν να στραφεί προς το Μεσολόγγι, αλλά και εκεί άλλο γερμανικό αεροπλά­νο στην περιοχή Θολή έβαλε κατά του ρυμουλκού του φράγματος. Ούτε ήταν δυνατόν να ρίξει το πλοίο σε κάποια αμμουδερή ακτή, διότι οι κατακεκλιμένοι τραυματίες που μετέφερε, έπρεπε συ­νεχώς να βρίσκονται σε οριζόντια θέση.

Έτσι προτίμησε να αγκυροβολήσει στον κολπίσκο της Οξειάς και άρχισε με τον ασύρματο να ζητεί αεροπορική προ­στασία, που όμως, λόγω συνθηκών, ήταν δύσκολο να παρασχεθεί. Επί πλέον δια­πίστωσε ότι οι αντλίες του πλοίου δεν επαρκούσαν για την κάλυψη των διαρ­ροών. Το νερό ανέβαινε συνεχώς. Και τότε ο Ρεβίδης πήρε την τολμηρή από­φαση να κατευθυνθεί προς την Πάτρα, εξαντλώντας όλες τις δυνατότητες των μηχανών και του πληρώματός του.

Σ’ εκείνη την κρίσιμη στιγμή κάνει την εμφάνισή του το ΠΛΕΙΑΣ που έχει λά­βει τα σήματα βοηθείας. Έσπευσε προς βοήθειαν της ΕΛΛΗΝΙΔΟΣ και ο γενναίος κυβερνήτης της Βύρων Κρυαταλλίδης με τα αντιαεροπορικά μέσα που διέθετε απέ­κρουσε την επίθεση του δευτέρου αε­ροπλάνου. Αξίζει εδώ να λεχθεί πως για τους Γερμανούς πιλότους έχει κατασκευασθεί ένας θρύλος περί Ιπποτών του Αέρος. Δεν αποκλείω δείγματα ιπποτισμού, αλλ’ εδώ επρόκειτο για επίδειξη ισχύος βαρβαρισμού. Το ΕΛΛΗΝΙΣ έφερε τα σήματα του πλωτού νοσοκομείου.

Αλλ’ ας επανέλθουμε στην ΠΛΕΙΑΔΑ, που έλαβε θέση έξω από το λιμάνι της Πάτρας, για να προστατευθεί το ΕΛΛΗΝΙΣ που δεν είχε ακόμη εισπλεύσει στο λιμάνι. Ήταν 5 μ.μ., όταν προ των Πα­τρών γράφτηκε μία άγνωστη για τους νεώτερους τραγωδία. Έφθασαν 27 Γιούνκερς και ανέλαβαν αυτά να αποτε­λειώσουν το φονικό έργο των δύο πρώ­των αεροπλάνων. Τα 7 επιτέθηκαν κατά της ΕΛΛΗΝΙΔΟΣ, η οποία επλήγη καιρίως. Μία βόμβα έπεσε πάνω της και, πλην της εκρήξεως, μετέδωσε φωτιά σε όλα τα διαμερίσματα του πλοίου. Συνε­πεία της φωτιάς απανθρακώθηκαν 10 από τους κατακεκλιμένους τραυματίες. Έπεσαν τρεις ακόμη βόμβες. Από την έκρηξή τους τραυματίστηκε θανάσιμα ο πρώτος μηχανικός. Άλλοι δύο μηχανικοί τραυματίστηκαν πιο ελαφρά.

Από τα πυρά των πυροβόλων τραυ­ματίστηκαν άλλα 10 άτομα, μέλη του πληρώματος ή ασθενείς. Το ΕΛΛΗΝΙΣ άρχισε να βυθίζεται. Παρά τούτο ο κυ­βερνήτης κατόρθωσε να αποβιβάσει όλους τους λοιπούς επιβαίνοντες στο σκάφος (τραυματίες, νοσηλευτικό προσωπικό και πλήρωμα), να προσαράξει επι­τυχώς στο δυτικό λιμενίσκο των Πατρών και να σώσει έτσι το πολύτιμο υγειονο­μικό υλικό. Η Ελλάς, σφαδάζουσα υπό την μπότα τριών (ας μην ξεχνάμε και την Βουλγαρία) κατακτητών, ήταν γεμά­τη τραυματίες και το υγειονομικό υλικό άρχιζε να σπανίζει.

Ακολούθως ήλθε η σειρά της ΠΛΕΙΑΔΟΣ. Δεν είχαν περάσει πέντε λεπτά από την αγκυροβόλησή της μπροστά στο λι­μάνι και σήμανε συναγερμός. Τα 27 Γιούνκερς στράφηκαν εναντίον της. Δό­θηκε αμέσως εντολή για απόπλου και για τροφοδοσία των πυροβόλων. Με επιδέ­ξιους χειρισμούς ο Κρυσταλλίδης κα­τόρθωνε να ξεφεύγει από την πτώση των βομβών και από την χάλαζα των βλημάτων. Αλλά όχι για πολύ. Δύο ναύτες του σκοτώθηκαν, ενώ οι λοιποί είχαν πλέ­ον τραυματισθεί. Κι ο ίδιος βαρύτατα λα­βωμένος, έπεσε πάνω στη γέφυρα Τη διακυβέρνηση του σκάφους ανέλαβε ένας έφεδρος σημαιοφόρος, ο Β. Ανατσίτος, που προερχόταν από το εμπορικό ναυ­τικό. Οι λιμενικές υπηρεσίες των Πατρών δεν μπορούσαν να του προσφέρουν καμία βοήθεια. Η διαταγή που έλαβε ήταν να πλεύσει προς την απέναντι ακτή, με­ταξύ Κρυονερίου και Ναυπάκτου, «διότι τίποτε πλέον δεν ηδύνατο να σταθή εις Πάτρας». Πράγματι, το ΠΛΕΙΑΣ κατόρ­θωσε να ξεφύγει και να φθάσει στο Κρυονέρι. Οι τραυματίες αποβιβάστηκαν και έγινε η νενομισμένη ταφή των νεκρών.

Για να προστατευθεί καλύτερα ανεχώρησε πάραυτα από τη συνεχώς βαλλό­μενη περιοχή, κατευθύνθηκε προς το Ιό­νιο και αγκυροβόλησε στις 6 π.μ. της 22ας Απριλίου στον ασφαλή όρμο της Βασιλικής της Λευκάδος. Για λόγους προ­νοίας, παρ’ ότι έριξε άγκυρες, βρισκό­ταν συνεχώς «υπ’ ατμόν». Την επομένη, 23 Απριλίου, η εκεί παρουσία του έγινε αντιληπτή από τα γερμανικά αεροπλάνα. Ήταν 7 το πρωί, όταν 13 Γιούνκερς εξαπέλυσαν νέα επίθεση. Οι βόμβες προ­κάλεσαν έναν ισχυρό κραδασμό στους λέ­βητες του πλοίου που άρχισε να «παίρ­νει κλίση». Τη χαριστική βολή έδωσαν στις 25 Απριλίου δύο Γιούνκερς. Χωρίς αντίσταση το ΠΛΕΙΑΣ παραδόθηκε στα πυρά τους και στις 4:50 βυθίστηκε. Τρεις ημέρες ενωρίτερα (22 Απριλίου) είχε υποκύψει στα τραύματά του και ο γεν­ναίος κυβερνήτης του, υποπλοίαρχος σε ειδική μονιμότητα, Βύρων Κρυσταλλίδης.

Νομίζω ότι η πόλη των Πατρών, μέσα στο πλήθος των εκδηλώσεών της (πολιτιστικών, θρησκευτικών, καρναβαλικών) πρέπει να τιμήσει με ιδιαίτερη εκδήλω­ση και με ένα «δημόσιο σήμα» τούτο το άγνωστο σχεδόν γεγονός. Ας τιμώνται και οι νεκροί σε τούτον τον νεκρό ηθι­κά τόπο, για να δούμε κάποτε ανάστα­ση...

Λαύριο, 15 Αύγουστου 2006

 

http://www.sarantoskargakos.gr/content/