ΚΛΑΣΙΚΟΣ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ ΑΘΗΝΩΝ

Νίκος Πόλιας
Αρχισυντάκτης του περιοδικού Runner


Ο ΜAPAΘΩNIOΣ δρόμος αποτελεί το μοναδικό ίσως αγώνισμα στην ιστορία του αθλητισμού, το οποίο οφείλει την προέλευσή του σε δύο πρόσωπα που έζησαν με διαφορά 2.400 χρόνων.
Στον πρώτο οφείλεται ο μύθος. Ήταν ο αγγελιαφόρος που μετά τη μάχη του Μαραθώνα, το 490 π.X., έτρεξε, πάνοπλος, στην Aθήνα για να αναγγείλει τη νίκη επί των Περσών. Mαζί με το «Νενικήκαμεν», άφησε, εξαντλημένος, την τελευταία του πνοή.
Ο δεύτερος ήταν ο Γάλλος Μισέλ Μπρεάλ, γνώστης και λάτρης της αρχαίας ελληνικής ιστορίας. O Mπρεάλ, το 1894, πρότεινε στον Πιερ ντε Κουμπερτέν να εντάξει, στους πρώτους σύγχρονους Oλυμπιακούς Aγώνες, το 1896, έναν αγώνα δρόμου από τον Μαραθώνα ως την Αθήνα, προς τιμήν του πρώτου εκείνου ανώνυμου μαραθωνοδρόμου. Έτσι γεννήθηκε το αγώνισμα που συγκινεί εκατομμύρια ανθρώπους, χάρη, κυρίως, στον υπερβατικό χαρακτήρα του: ο δρομέας έρχεται αντιμέτωπος με τα όρια αντοχής του και καλείται να τα ξεπεράσει.
Συνεχιστής του μύθου ο Σπύρος Λούης, πρώτος χρυσός μαραθωνοδρόμος στον κόσμο, μετά τη νίκη του στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Aθήνας, το 1896. Πριν από τη διεξαγωγή των Aγώνων εκείνων, είχαν προηγηθεί δοκιμή της μαραθώνιας διαδρομής από τον Γεώργιο Γρηγορίου στις 11 Φεβρουαρίου 1896 και δύο προκριματικοί αγώνες για την επιλογή των αθλητών που θα εκπροσωπούσαν τη χώρα μας: στις 10 Μαρτίου, στο πλαίσιο των Α΄ Πανελληνίων Αγώνων, και την παραμονή των Αγώνων. Στον Oλυμπιακό Mαραθώνιο συμμετείχαν 17 δρομείς από 5 χώρες. Ο μόνος ξένος που τερμάτισε ήταν ο Ούγγρος Κέλνερ στην τρίτη θέση. Έτσι άρχισε η ιστορία του μαραθωνίου στην Κλασική Διαδρομή.
Στη Μεσολυμπιάδα του 1906, παρά τις αυξημένες προσδοκίες και τα μεγάλα έπαθλα σε περίπτωση που χρυσός μαραθωνοδρόμος θα ήταν πάλι Έλληνας, πήραμε την 5η θέση, με τον Ιωάννη Αλεπού. Στον αγώνα συμμετείχαν 53 αθλητές• τερμάτισαν μόνο 14! O Βέλγος Λεζάλ θεωρώντας καθήκον του να τερματίσει, έφτασε στο Στάδιο δυόμισι ώρες μετά τον πρώτο, αρνούμενος να εγκαταλείψει.
O Μπρεάλ δεν γνώριζε βέβαια την ακριβή απόσταση από τον Μαραθώνα στην Αθήνα. Η απόσταση αυτή (λίγο περισσότερο από 40 χλμ. τότε) είναι τέτοια που ο δρομέας εξαντλεί όλα τα ενεργειακά του αποθέματα και υφίσταται μεγάλη σωματική κόπωση. Το γεγονός αυτό από μόνο του προσδίδει στον δρομέα ένα ηρωικό στοιχείο. Η σημερινή απόσταση του μαραθωνίου (42.195 μ.) καθορίστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου το 1908, έτσι ώστε ο τερματισμός να βρίσκεται μπροστά από τη θέση της βασιλικής οικογένειας.

ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
Η Κλασική Διαδρομή έχει φιλοξενήσει στην ιστορία της πλήθος διοργανώσεων. Πανελλήνια και Βαλκανικά πρωταθλήματα αλλά και αγώνες μεγαλύτερου βεληνεκούς, όπως οι Πανευρωπαϊκοί Αγώνες (1969,1981), το Παγκόσμιο Κύπελλο Μαραθώνιου 1995, το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου 1997 και οι Ολυμπιακοί Αγώνες 2004.
Ο Διεθνής Μαραθώνιος των Αθηνών έκανε τα πρώτα του βήματα το 1955 με ελάχιστες συμμετοχές (μόλις είκοσι) και νικητή τον Φινλανδό πρωταθλητή Ευρώπης, το 1954, Βέικο Καρβόνεν. Συνεχίστηκε χωρίς μεγάλη απήχηση. Σημαντική στιγμή, η 4η διοργάνωση, στις 7 Μαΐου 1961, οπότε συμμετείχε ο θρύλος του Μαραθώνιου, δύο φορές χρυσός Ολυμπιονίκης, Αιθίοπας Αμπέμπε Μπικίλα• αν και έτρεξε ξυπόλυτος, κατάφερε να βελτιώσει το ρεκόρ της διαδρομής κατά περίπου 2 λεπτά, με 2 ώρες 23΄ 44΄΄.
Από το 1967 ο αγώνας συνδυάστηκε με την Ολυμπιακή Ημέρα, στις 6 Απριλίου, αλλά, ελλείψει ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, ατόνησε και έχασε το κύρος του. Εξαίρεση υπήρξε ο ιστορικός αγώνας του 1969, εν όψει των επερχόμενων Πανευρωπαϊκών Αγώνων. Ήταν τότε που σημειώθηκε από τον Άγγλο Μπιλ Aντκοκς, έπειτα από συγκλονιστική μάχη με τον Ιάπωνα Κιμιχάρα, το ρεκόρ της διαδρομής, με 2 ώρες 11΄ 07΄΄, το οποίο κράτησε 35 χρόνια• καταρρίφθηκε μόλις το 2004, στον Ολυμπιακό Μαραθώνιο.
Η επόμενη μεγάλη διοργάνωση στην Κλασική Διαδρομή ήταν οι Πανευρωπαϊκοί Αγώνες του 1969. Ο αγώνας του Μαραθώνιου, στις 21 Σεπτεμβρίου, πρόσφερε δυνατές συγκινήσεις στον κόσμο, που είχε κατακλύσει το Παναθηναϊκό Στάδιο και τους δρόμους κατά μήκος της διαδρομής. Ενώ όλοι περίμεναν να μπει πρώτος στο Στάδιο ο Βέλγος Γκάστον Ρέλανς, ο οποίος μέχρι τη στιγμή εκείνη προπορευόταν με διαφορά, την πρώτη θέση πήρε ο Άγγλος Ρόναλντ Χιλ, με επίδοση 2 ώρες 16΄ 47΄΄.

ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Από το 1972 ο Διεθνής Μαραθώνιος της Αθήνας διεξάγεται το φθινόπωρο. Παράλληλα, ύστερα από εισήγηση της Φινλανδικής ομοσπονδίας στίβου να αγωνιστούν στον μαραθώνιο Φινλανδοί δρομείς, άλλαξε και ο χαρακτήρας του αγώνα, στον οποίο μέχρι τότε συμμετείχαν μόνο επίσημοι αθλητές. Από τους 79 δρομείς της εκκίνησης, 57 ήταν Φινλανδοί και 22 Έλληνες. Νικητής ήταν ο Γιάννης Βιρβίλης με 2 ώρες 26΄ 26΄΄.
Το 1974 στον αγώνα έλαβαν μέρος για πρώτη φορά και γυναίκες, και συμμετείχαν συνολικά 640 δρομείς.
Σκηνές θριάμβου εξελίχθηκαν στο Καλλιμάρμαρο στάδιο το 1979 στους Βαλκανικούς Αγώνες, όταν ο Μιχάλης Κούσης κατέκτησε ξανά τον τίτλο του Βαλκανιονίκη για τη χώρα μας, ύστερα από 39 χρόνια (από το 1940 με τον Αθανάσιο Ραγάζο). Tρίτος στον αγώνα ήταν ο Πατρινός αθλητής, Νίκος Αργυρόπουλος.
Το 1981 οι Πανευρωπαϊκοί Αγώνες επιστρέφουν στην Αθήνα και εγκαινιάζουν κάτι καινούργιο. Είναι η πρώτη φορά που σε επίσημους διεθνείς αγώνες συμμετέχουν στον μαραθώνιο και γυναίκες. Νικήτρια η Ρόζα Μότα από την Πορτογαλία με επίδοση 2 ώρες 36΄ 03΄΄. Στους άνδρες, ο Ολλανδός Τζέραρντ Νίμποερ με 2 ώρες15΄ 16΄΄.

Η ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΠΟΧΗ
Από το 1983 ο ΣΕΓΑΣ ανέλαβε τη διοργάνωση του αγώνα με την επωνυμία Διεθνής Μαραθώνιος Ειρήνης Γρηγόρης Λαμπράκης, στη μνήμη του ειρηνιστή και Βαλκανιονίκη. Οργανωτικά προβλήματα εμπόδιζαν τον αγώνα να αναπτυχθεί, να προσελκύσει περισσότερους ερασιτέχνες δρομείς και να αποκτήσει το κύρος που αρμόζει στη «μητέρα διαδρομή» του μαραθώνιου.
Το 1995 η Ελλάδα ανέλαβε τη διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου Μαραθώνιου, στις 9 Απριλίου. Η χώρα μας συμμετείχε με 8 αθλητές (5 εντός συναγωνισμού και 3 εκτός). Νικητής αναδείχθηκε ο Κενυάτης Ντάγκλας Βακιούρι με 2 ώρες 12΄ 01΄΄. Στις γυναίκες θριάμβευσαν οι Ρουμάνες Ανούτα Κατούνα, Λύδια Σιμόν και Κριστίνα Πομάκου, καταλαμβάνοντας αντίστοιχα τις 3 πρώτες θέσεις. Πρώτος Έλληνας, στην 28η θέση, ο κάτοχος μέχρι σήμερα του πανελλήνιου ρεκόρ Σπύρος Ανδριόπουλος, με 2 ώρες 20΄ 58΄΄. Αξίζει να σημειωθεί ότι τη 2η θέση από ελληνικής πλευράς κατέλαβε αθλητής που έτρεξε εκτός συναγωνισμού, ο Δημοσθένης Τρίγγας (31ος με 2ώρες 21΄ 58΄΄). Πρώτη Ελληνίδα η Μαρία Πολύζου (41η με 2 ώρες 50΄ 04΄΄).
Δύο χρόνια αργότερα διεξήχθη ο ίδιος αγώνας, ενσωματωμένος στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Στίβου. Τόσο στον αγώνα των ανδρών όσο και σε εκείνον των γυναικών, οι συνθήκες ήταν αντίξοες, με υπερβολική ζέστη και υγρασία. Νικητές, ο Ισπανός Aμπελ Αντόν, με 2 ώρες 13΄ 16΄΄, και η Γιαπωνέζα Χιρόμι Σουζούκι, με 2ώρες 29΄ 48΄΄. Δύο Έλληνες αθλητές κατάφεραν να μπουν στην 20άδα: η Μαρία Πολύζου, με νέο πανελλήνιο ρεκόρ Κλασικής Διαδρομής 2 ώρες 39΄ 10΄΄, κατέλαβε τη 12η θέση, ενώ ο γράφων, με 2 ώρες 21΄ 03΄΄ τη 19η.
Από την επόμενη χρονιά σηματοδοτείται η έναρξη για την ανάπτυξη του Κλασικού Μαραθώνιου της Αθήνας (όπως ονομάζεται πλέον, πάντα αφιερωμένος στη μνήμη του Γρηγόρη Λαμπράκη) με την υποστήριξη, για πρώτη φορά, χορηγών. Γίνονται σημαντικά μεν αλλά αργά βήματα μέχρι το 2001, οπότε και αναλαμβάνει την αποκλειστική χορηγία η τράπεζα Alpha Bank, η βοήθεια της οποίας υπήρξε καθοριστική. Σε διάστημα 4 ετών ο αριθμός των συμμετεχόντων σχεδόν τετραπλασιάστηκε, φτάνοντας περίπου τις 3.700.

ΑΘΗΝΑ 2004
Κορυφαία στιγμή του αγωνίσματος στην κλασική διαδρομή ήταν οι Ολυμπιακοί Μαραθώνιοι του 2004. Eκατόν οκτώ χρόνια μετά την πρώτη διεξαγωγή τους, οι Ολυμπιακοί Αγώνες επέστρεψαν στη χώρα από όπου ξεκίνησαν και οι Έλληνες έδειξαν την αγάπη τους για το ιστορικό αγώνισμα, κατακλύζοντας κατά χιλιάδες τη διαδρομή του Μαραθωνίου. Έπαιξαν μάλιστα καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του αγώνα, καθώς, ένας από αυτούς, ο Πολύβιος Κόσυβας, έσωσε τον προπορευόμενο εκείνη τη στιγμή Βραζιλιάνο Βαντερλέι ντε Λίμα από την προσπάθεια ενός παρανοϊκού Iρλανδού ιερέα να τον σταματήσει. O Βραζιλιάνος κατέλαβε την τρίτη θέση, ενώ χρυσός Ολυμπιονίκης αναδείχθηκε δίκαια ο Ιταλός Στέφανο Μπαλντίνι, σημειώνοντας ρεκόρ διαδρομής με 2 ώρες10΄ 55΄΄. O γράφων είχε την τιμή να είναι ο μοναδικός Έλληνας που έλαβε μέρος, τερματίζοντας στην 24η θέση, με νέα πανελλήνια επίδοση 2 ώρες 17΄ 56΄΄ στην Κλασική Διαδρομή. Στις γυναίκες, νικήτρια για ακόμη μια φορά ήταν Γιαπωνέζα: η Νογκούτσι Μιζούκι τερμάτισε με 2 ώρες 26΄ 20΄΄, επιβεβαιώνοντας το πάθος των συμπατριωτών της για το αγώνισμα του μαραθωνίου. Μοναδική Ελληνίδα, η Γεωργία Αμπατζίδου, πολυνίκης στον μαραθώνιο, κατέλαβε την 50ή θέση με 2 ώρες 50΄ 01΄΄.


http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_1_06/11/2005_1284739