ΟΙ ΠΑΝΔΗΜΙΕΣ ΠΟΥ ΕΡΗΜΩΣΑΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Η πρώτη πανδημία που καταγράφηκε στον κόσμο εκδηλώθηκε το 430π.Χ., κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου. Οι κάτοικοι της αρχαίας Αθήνας χτυπήθηκαν από μία θανάσιμη ασθένεια, άγνωστη μέχρι και σήμερα, παρόλο που κάποιοι μιλούν για τύφο ή πανώλη. Ο ιστορικός Θουκυδίδης περιγράφει με μελανά χρώματα τα συμπτώματα της ασθένειας: «Οι άνθρωποι υπέφεραν από πονοκεφάλους, ερυθρότητα και φλεγμονές στα μάτια και εσωτερικά, στο λαιμό και στη γλώσσα, κάτι που τους προκαλούσε δύσοσμη αναπνοή. Αλλά αυτά ήταν τα πρώτα συμπτώματα. Τα επόμενα ήταν ο βήχας και το φτέρνισμα και στη συνέχεια η διάρροια, ο εμετός και οι βίαιοι σπασμοί. Έπειτα, εμφανιζόταν μια ωχρότητα στο δέρμα το οποίο καλυπτόταν από φουσκάλες. Οι περισσότεροι άνθρωποι πέθαιναν την έβδομη ή την όγδοη μέρα. Αλλά και όσοι επιζούσαν περισσότερο προσβάλλονταν στα έντερα και ο συνδυασμός του έντονου έλκους με την επιδεινούμενη διάρροια αποδεικνύονταν μοιραίος». Αλλά και οι άνθρωποι που κατάφερναν να επιζήσουν από την ασθένεια είχαν απώλεια μνήμης σε βαθμό που, όπως αναφέρει ο Θουκυδίδης, «δεν αναγνώριζαν ούτε τους εαυτούς τους, ούτε τους φίλους τους». Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι η ασθένεια ξεκίνησε από την Αιθιοπία και διαδόθηκε στον ελληνικό κόσμο μέσω της Αιγύπτου και της Λιβύης. Κατά τη διάρκεια των επομένων 4 χρόνων η ασθένεια σκότωσε σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού της Αθήνας.

Κατά τη διάρκεια του 2^ου αιώνα μ.Χ. η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν στις δόξες της, κυρίως εξαιτίας του στρατού της. Αλλά αυτός ο στρατός ήταν και εκείνος που σχεδόν επέφερε την πτώση του ρωμαϊκού πολιτισμού. Το 165 μ.Χ. τα ρωμαϊκά στρατεύματα, επιστρέφοντας από τις εκστρατείες στα ανατολικά της Αυτοκρατορίας, μετέφεραν μια ασθένεια που σκότωσε κατ’ εκτίμηση 5 εκατομμύρια ανθρώπους. Γνωστή ως πανούκλα του Αντωνίνου (από τον αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο Αντωνίνο, ο οποίος έπεσε θύμα της) σκότωσε το ένα τέταρτο των ανθρώπων που προσέβαλε. Το 166 μ.Χ. ο Έλληνας παθολόγος και φιλόσοφος Γαληνός ταξίδεψε από τη Ρώμη στο σπίτι του, στη σημερινή Τουρκία, όπου και κατέγραψε μερικά από τα συμπτώματα της ασθένειας: Ο πυρετός, η διάρροια, η φλεγμονή στον φάρυγγα και οι φουσκάλες στο δέρμα που εμφανίζονταν μετά από 9 μέρες ήταν συμπτώματα που έκαναν κάποιους μελετητές να θεωρήσουν ότι επρόκειτο για ευλογιά. Ένα δεύτερο ξέσπασμα της ασθένειας καταγράφηκε μεταξύ 251 και 266 μ.Χ., κατά το αποκορύφωμα του οποίου περίπου 5.000 άνθρωποι πέθαιναν στη Ρώμη κάθε μέρα.

Τον 6^ο αιώνα, επί ηγεμονίας του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουστινιανού του 1ου, η πανούκλα χτύπησε την Κωνσταντινούπολη. Η ασθένεια ξεκίνησε από την Αιθιοπία ή την Αίγυπτο και εξαπλώθηκε βόρεια μέσω των πλοίων που μετέφεραν τεράστιες ποσότητες σιταριού στους μεγάλους δημόσιους σιτοβολώνες της πόλης. Τη νόσο μετέφεραν ψύλλοι που επιζούσαν στο τρίχωμα γεννημένων στα πλοία αρουραίων και στην πραγματικότητα ήταν η πρώτη μεγάλη πανδημία βουβωνικής πανούκλας. Από το 541 μέχρι το 542 μ.Χ. σκότωσε το 40% του πληθυσμού της Κωνσταντινούπολης, ενώ ο βυζαντινός ιστορικός Προκόπιος υποστηρίζει ότι στο αποκορύφωμά της η νόσος σκότωνε 10.000 ανθρώπους στην Κωνσταντινούπολη κάθε μέρα. Εξάλλου, η νόσος εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο σκοτώνοντας το ένα τέταρτο των πληθυσμών της. Ένα δεύτερο σημαντικό ξέσπασμα της νόσου, που έφτασε μέχρι τη Γαλλία, εκδηλώθηκε το 588 μ.Χ. και άφησε πίσω του περίπου 25 εκατομμύρια νεκρούς.

Στα μέσα του 14^ου αιώνα η πανούκλα που χτύπησε την Κωνσταντινούπολη επέστρεψε, αλλά αυτή τη φορά με άλλη επωνυμία. Αυτή τη φορά έμεινε γνωστή ως μαύρος θάνατος, εξαιτίας του μαυρίσματος του δέρματος που εμφάνιζαν οι νοσούντες το οποίο δημιουργούσε αιμορραγία κάτω από το δέρμα. Η ασθένεια έφτασε από την Ασία από ανθρώπους που νόμιζαν ότι είχαν αποθεραπευτεί. Από το 1347 μέχρι το 1350 ο μαύρος θάνατος σκότωσε το ένα τέταρτο του πληθυσμού της Ευρώπης, κατ’ εκτίμηση 25 εκατομμύρια ανθρώπους. Η εμφάνιση της βουβωνικής πανούκλας επαναλήφθηκε αρκετές φορές στην Ευρώπη μέχρι το 1700. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, μέχρι τότε άφησε πίσω της 137 εκατομμύρια νεκρούς στην Ευρώπη. Οι αστικές περιοχές ήταν αυτές που επλήγησαν περισσότερο από τον μαύρο θάνατο, αφού η νόσος αποδεκάτιζε συχνά το 50% των κατοίκων τους.

Η επόμενη πανδημία ήταν επίσης δριμύτερη στις πόλεις, αφού οι κακές συνθήκες υγιεινής παρείχαν ιδανικές συνθήκες για την μετάδοσή της. Η χολέρα είχε περιγραφεί τον 16ο αιώνα από τον παθολόγο Γκαρσία ντε Όρτα, αλλά το 1816 ήταν η χρονιά που η νόσος εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο. Ήδη ενδημική στην Ινδία, η νόσος εξαπλώθηκε κατά μήκος των εμπορικών δρόμων στη Ρωσία και την Ανατολική Ευρώπη πριν μετακομίσει στη Δυτική Ευρώπη, ακόμη και στην Αμερική. Ο πλανήτης χτυπήθηκε τουλάχιστον από 7 πανδημίες χολέρας, 6 από τις οποίες εκδηλώθηκαν το 19^ο αιώνα. Η πιο πρόσφατη εμφανίστηκε το 1961, αρχικά στην Ινδονησία.

ΟΙ ΠΑΝΔΗΜΙΕΣ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΟΥ 20^ου ΑΙΩΝΑ

Αν και η χολέρα αποτέλεσε τη μάστιγα του 19^ου αιώνα, στον 20^ο αιώνα οι πανδημίες έφεραν το όνομα της γρίπης. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου αιώνα υπήρξαν τρεις πανδημίες γρίπης. Η πρώτη και χειρότερη ήταν η ισπανική γρίπη που ξεκίνησε το 1918 σε τρεις απομακρυσμένες μεταξύ τους περιοχές: Στο Μπρεστ στη Γαλλία, στη Βοστόνη στις Η.Π.Α. και στο Φρητάουν στη Σιέρα Λεόνε. Η ασθένεια είχε ένα απίστευτα υψηλό ποσοστό θνησιμότητας και κατά παράδοξο τρόπο τα θύματά της ήταν κυρίως νέοι, ηλικίας 20 έως 40 ετών, παρά οι γηραιότεροι και πιο αδύναμοι. Η ισπανική γρίπη μεταδόθηκε σε ολόκληρη την υδρόγειο με απίστευτη ταχύτητα και σκότωσε 25 εκατομμύρια ανθρώπους μέσα σε 6 μήνες, ενώ το ένα πέμπτο του παγκόσμιου πληθυσμού ήταν μολυσμένο. Η ασθένεια εξαφανίστηκε σχεδόν όσο γρήγορα εμφανίστηκε, αλλά συνολικά άφησε πίσω της περίπου 40 εκατομμύρια νεκρούς, περισσότερους απ’ όσους άφησε ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος.

Η ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΧΟΙΡΩΝ, Η ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΓΡΙΠΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Υπάρχει ένα φρικιαστικό προηγούμενο, που δείχνει ποιες είναι οι καταστροφικές προτεραιότητες του συστήματος και των κρατών που το υπηρετούν. Η πιο θανατηφόρα «πανδημία» των νεότερων χρόνων ήταν η «ισπανική γρίπη» του 1918-1919. Υπολογίζεται ότι μέσα σε λίγους μήνες από την άνοιξη του 1918 μέχρι τις αρχές του 1919, κόστισε τη ζωή 20 εκατομμυρίων ανθρώπων (άλλοι υπολογισμοί μιλάνε για 40 εκατομμύρια). Σύμφωνα με τις περισσότερες έρευνες ξεκίνησε σε αγροτικές περιοχές του Κάνσας στις αρχές του 1918, όταν αρρώστησαν κυρίως νέοι άνθρωποι από ένα ιό που μάλλον προερχόταν από τα γουρούνια. Όμως, τότε οι Η.Π.Α. είχαν μπει στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο και η κυβέρνηση επιστράτευε εκατοντάδες χιλιάδες νέους για να τους στείλει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού να πολεμήσουν στα χαρακώματα του Δυτικού Μετώπου. Τα κέντρα εκπαίδευσης ήταν το ιδεώδες έδαφος για να απλωθεί η επιδημία. Αλλά η κυβέρνηση και οι στρατηγοί δεν έδιναν σημασία. Το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν να συνεχιστεί η αποστολή φαντάρων στο μέτωπο. Τα πλοία έγιναν «πλωτά φέρετρα». Φτάνοντας στη Γαλλία, οι στρατιώτες στοιβάζονταν στις φρικιαστικές συνθήκες των χαρακωμάτων. Εκατομμύρια άνθρωποι και από τις δυο πλευρές του μετώπου, ζούσαν σαν ποντίκια στα καταφύγια, μέσα στα λασπόνερα, με τα πτώματα να αποσυντίθενται στη νεκρή ζώνη. Όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα κρούσματα, οι στρατηγοί έβαλαν τις υγειονομικές υπηρεσίες να συμπεράνουν ότι πρόκειται απλώς για ένα «πυρετό τριών ημερών».

ΦΤΩΧΕΙΑ

Τον Αύγουστο του 1918 η θανατηφόρα γρίπη είχε «παγκοσμιοποιηθεί». Εμπορικά πλοία και στρατιωτικές μονάδες τη μετέφεραν από το Φρίταουν της Αφρικής μέχρι την Ινδία και από τα χαρακώματα του μετώπου στις μεγαλουπόλεις της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Αγγλίας, των Η.Π.Α. Η γρίπη ήταν ιδιαίτερα θανατηφόρα, ένα 2,5% με 3% όσων νοσούσαν πέθαναν σε λίγες μέρες. Πολλοί άλλοι αντιμετώπιζαν σοβαρά προβλήματα για την υπόλοιπη ζωή τους. Όσο μεγαλύτερη ήταν η φτώχεια τόσο περισσότεροι ήταν οι θάνατοι. Στην Ινδία το ποσοστό θνησιμότητας ήταν διπλάσιο από άλλες χώρες, έφτασε το 5%. Οι νεκροί υπολογίζονται από 12 μέχρι 17 εκατομμύρια! Οι μηχανισμοί που θα μπορούσαν να περιορίσουν το κακό ήταν ανύπαρκτοι. Ήταν τα χρόνια του πρώτου μεγάλου κύματος της παγκοσμιοποίησης, το οποίο σήμερα θεωρούν ως το ιδανικό τους οι κήρυκες της «ελεύθερης αγοράς». Για τον καπιταλισμό των αρχών του 20ου αιώνα ήταν άγνωστες έννοιες όπως δημόσιο εθνικό σύστημα υγείας, δημόσια προγράμματα για τη στέγαση και την υποδομή, ακόμα και επιδόματα ανεργίας ή κοινωνικής πρόνοιας. Καμιά κυβέρνηση δεν ήθελε να διακινδυνέψει χαλάρωση της «πολεμικής προσπάθειας». Για παράδειγμα, ακόμα και η ονομασία με την οποία έμεινε γνωστή η πανδημία, «ισπανική γρίπη» έχει να κάνει με αυτό. Η Ισπανία ήταν ουδέτερη και έτσι οι εφημερίδες της μπορούσαν να αναφερθούν εκτενώς στο θανατικό που απλώνονταν στο κόσμο, ο τύπος των εμπολέμων δε μπορούσε, γιατί υπήρχε λογοκρισία. Το Σεπτέμβρη του 1918 η αμερικάνικη κυβέρνηση είχε ξεκινήσει μια καμπάνια για να χρηματοδοτήσει τη πολεμική κινητοποίηση. Οι αρχές της Φιλαδέλφειας είχαν προγραμματίσει μια μεγάλη φιέστα για να προωθήσουν την αγορά «πολεμικών ομολόγων». Κάποιοι γιατροί προειδοποίησαν ότι υπάρχει κίνδυνος για εξάπλωση της επιδημίας. Όμως οι αρχές απέρριψαν τις «κινδυνολογίες». Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για να παρακολουθήσουν τη παρέλαση και τις άλλες παράτες. Και μέσα σε τρεις μέρες, 500.000 κάτοικοι της πόλης είχαν νοσήσει. Οι νεκροί ήταν τόσο πολλοί που δε χωρούσαν στους θαλάμους των νοσοκομείων, ούτε στο νεκροτομείο ακόμα και τα γραφεία κηδειών δε μπορούσαν να «ανταπεξέλθουν». Τα πτώματα έμεναν στα σπίτια. Η πανδημία καταλάγιασε όσο ξαφνικά εμφανίστηκε, στις αρχές του 1919.

Τώρα, στις αυγές του 21^ου αιώνα η επιστήμη έχει κάνει άλματα στην έρευνα και την αντιμετώπιση τέτοιων επιδημιών. Όμως, ο καπιταλισμός καταστρέφει αυτές τις δυνατότητες, υποτάσσοντας τα πάντα στο κυνήγι του κέρδους, σκορπίζοντας τη φτώχεια και τον πόλεμο με διάφορες μορφές…. Το προκλητικό κερδοσκοπικό παιχνίδι των φαρμακοβιομηχανιών έχει γίνει πια πρωτοσέλιδη είδηση. Οι Η.Π.Α. και η Γαλλία ένωσαν τις δυνάμεις τους στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, στις αρχές του 2005, για να απαγορέψουν στη Ταϊλάνδη και τη Νότια  Αφρική να παράγουν φτηνά αντίγραφα του εμβολίου Tamiflu, προστατεύοντας έτσι την «αποκλειστικότητα» και τα κέρδη της Roche. Σημειωτέων ότι και σήμερα στην Ευρώπη υπάρχει έλλειψη του εμβολίου Tamiflu... Το εν λόγω φάρμακο αποτελεί μέχρι σήμερα το μοναδικό «όπλο» ενάντια στη γρίπη.

ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

Αναλυτικά τα μέτρα που έχουν ληφθεί στο διεθνή αερολιμένα χωρίζονται σε 4 άξονες:

-                 θερμικές κάμερες, οι οποίες μπορούν να εντοπίσουν αμέσως αν ένας επιβάτης έχει πυρετό. Έχουν τοποθετηθεί 4 τέτοιες κάμερες, στο χώρο όπου οι επιβάτες περνούν για να μεταβούν στον τομέα παραλαβής των αποσκευών και έτσι υποχρεωτικά ανιχνεύονται.

-                 διανομή φυλλαδίων ενημέρωσης από αστυνομικούς και τελωνειακούς, ενώ έξω από το χώρο του αεροδρομίου, τόσο στις αναχωρήσεις, όσο και στις αφίξεις, μοιράζονται ενημερωτικές αφίσες του υπουργείου Υγείας, γραμμένες στα ελληνικά και τα αγγλικά.

-                 ενίσχυση του αερο-υγειονομείου που βρίσκεται στο χώρο των αφίξεων και το οποίο λειτουργεί επί 24ώρου βάσεως με εξειδικευμένους γιατρούς. Εκεί θα μεταφερθούν πιθανά ύποπτα κρούσματα, τα οποία, αφού εξεταστούν θα αποφασιστεί αν θα προωθηθούν στο ΣΙΣΜΑΝΟΓΛΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ, που είναι εξειδικευμένο για τέτοιες παθήσεις.

-                 εγκαίνια για το «χώρο προσωρινής παραμονής επιβατών», ο οποίος επίσης λειτουργεί στο χώρο των αφίξεων και μπορεί να υποδεχτεί ομαδικά ύποπτα κρούσματα.

 

http://olympia.gr/2009/05/03/history-pandemia/