ΒΟΡΕΙΟΣ ΕΛΛΑΣ

της Κατερίνας Μ. Μάτσου

ΒΟΡΕΙΟΣ ΕΛΛΑΣ

Μεγάλη Εβδομαδιαία Εφημερίς εκτός κομμάτων εκδιδομένη εν Κοζάνη εκάστη Κυριακή.

24/4/1927 – 6/4/1941, αρ.φ. 1 - 713.

Ιδρυτής, εκδότης και διευθυντής: Σταύρος Θεοδοσιάδης - Δημήτρης Γκαβανάς

Το 1927 ο Σταύρος Θεοδοσιάδης, άνθρωπος δραστήριος, ανοιχτόμυαλος και ιδιαίτερα μορφωμένος εκδίδει, στη Θεσσαλονίκη αρχικά και στην Κοζάνη ένα χρόνο αργότερα και σε εβδομαδιαία πάντοτε βάση, την εφημερίδα ΒΟΡΕΙΟΣ ΕΛΛΑΣ. Συνεργάτης στην προσπάθεια του αυτή έρχεται, από τα πρώτα κιόλας φύλλα, ο συμπατριώτης του και καλός του φίλος Δημήτρης Γκαβανάς, αρχικά ως διαχειριστής και αργότερα ως συνδιευθυντής της εφημερίδας, που σύντομα καθιερώθηκε στη συνείδηση των αναγνωστών της και πέρασε στην ιστορία ως μία από τις πληρέστερες και πιο σύγχρονες προπολεμικές εφημερίδες της Δυτικής Μακεδονίας.

Σκοπός της δημιουργίας και έκδοσής της, όπως στο κύριο άρθρο του πρώτου φύλλου ο εκδότης της διευκρινίζει, είναι η προβολή και η διάδοση των προβλημάτων της Δυτικής Μακεδονίας. Ο Θεοδοσιάδης πιστεύει πως η κυβέρνηση των Αθηνών αδιαφορεί για τη ζωή στη Μακεδονία και στη Βόρειο Ελλάδα γενικότερα, με αποτέλεσμα σοβαρά προβλήματα να παραμένουν άλυτα, δυσκολεύοντας τη ζωή των κατοίκων και εμποδίζοντας τη βελτίωση του επιπέδου της καθημερινής ζωής και του πολιτισμού. Με την εφημερίδα του επιδιώκει την παρουσίαση και προώθηση λύσης των προβλημάτων αυτών, αλλά και την ανάδειξη των δυνατοτήτων του τόπου και των ανθρώπων του. Ο Θεοδοσιάδης θέλει, για την πρόοδο της χώρας, πολίτες ενεργούς και σε καμία περίπτωση πολίτες αδιάφορους απέναντι στα κοινά.

Η εφημερίδα ξεκινά την έκδοση της στη Θεσσαλονίκη, με σκοπό πάντα τη μεταφορά της στην Κοζάνη, αφού μόνο από εκεί θα εξυπηρετούνται καλύτερα και αποτελεσματικότερα τα συμφέροντα της Δυτικής Μακεδονίας. Όπως οι εκδότες της διευκρινίζουν στο τελευταίο φύλλο της Α΄ περιόδου (αρ.φ. 52-12/4/1928), αναγγέλλοντας τη μεταφορά τους στο νομό Κοζάνης, από τον οποίο και οι δύο κατάγονται (από την ορεινή επαρχία Βοΐου) , η Β.Ε. αποκτά μόλις το 1928 τα δικά της πιεστήρια στην Κοζάνη, «έναντι της Εθνικής Τραπέζης», τα οποία δεν ήταν έτοιμα τον προηγούμενο χρόνο και από εκεί συνεχίζει την πορεία της για τα επόμενα δεκατρία χρόνια της ζωής της.

Η ύλη της περιελάμβανε ειδησεογραφία και σχόλια από ολόκληρη τη Δυτική Μακεδονία με τοπικούς μόνιμους ή έκτακτους ανταποκριτές, που διέθετε σε κάθε περιοχή, αλλά και πολιτικές ειδήσεις, ευθυμογραφήματα, χρονογραφήματα, διηγήματα και μυθιστορήματα σε συνέχειες, χρηματιστηριακά νέα και τιμές εμπορευμάτων, εύθυμες στήλες και αθλητικά νέα. Συντάκτες των περισσοτέρων κειμένων, όταν αυτά ήταν ανυπόγραφα, ήταν οι δύο διευθυντές της Σταύρος Θεοδοσιάδης και Δημήτρης Γκαβανάς -ο δεύτερος αρθρογραφούσε συχνά με το ψευδώνυμο Δ. Ελλαδίτης. Υπήρχαν και άλλοι συνεργάτες, παρότι δεν αναφέρονται τα ονόματά τους, αν δεν υπογράφουν τα κείμενά τους, που έστελναν ειδήσεις από περιοχές εκτός Κοζάνης, μόνιμοι ή έκτακτοι, με κείμενα ενυπόγραφα ή όχι. Η εφημερίδα δημοσίευε και πολλές φωτογραφίες και αγγελίες και φιλοξενούσε τις πάντα απαραίτητες διαφημίσεις. Στα 14 χρόνια της κυκλοφορίας της είχε αποκτήσει και πολλούς συνδρομητές εκτός Κοζάνης, ακόμη και εκτός Ελλάδος, όπως στις Η.Π.Α., τους οποίους ο Σταύρος Θεοδοσιάδης επισκέπτεται για να εισπράξει συνδρομές και να βρει καταχωρήσεις που θα στήριζαν ειδησεογραφικά και οικονομικά την εφημερίδα του, παρουσιάζοντας μετά το χρονικό της επίσκεψης του σε εκτενέστατα ρεπορτάζ.

Σύμφωνα με την επετηρίδα του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας του 1927 η Β.Ε. ήταν η πρώτη σε κυκλοφορία εφημερίδα με σύνολο 2.600 φύλλα, ενώ το 1930 εκδίδει Λεύκωμα Νομού Κοζάνης, μία εορταστική έκδοση-περιήγηση στο νομό, με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων του νέου ελληνικού κράτους και την περίοδο 1932-1938 το ετήσιο εικονογραφημένο Ημερολόγιον Δυτικής Μακεδονίας, με το οποίο συνεργάστηκαν επιφανείς πνευματικές μορφές της Κοζάνης και της Δυτικής Μακεδονίας της εποχής του Μεσοπολέμου.

Με την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου (28 Οκτωβρίου 1940) η Β.Ε. γίνεται δισέλιδη και η περιοδικότητα της διαταράσσεται. Η ύλη της αναφέρεται πλέον αποκλειστικά στα πολεμικά γεγονότα, τονίζοντας τις νίκες των Ελλήνων στα βουνά της Αλβανίας και στέλνοντας ελπιδοφόρα μηνύματα για την επιτυχή έκβαση του αγώνα. Η έκδοσή της διακόπτεται βίαια στις 6 Απριλίου 1941, ημέρα έκδοσης του τελευταίου σωζόμενου φύλλου, με την εισβολή στην Ελλάδα των γερμανικών στρατευμάτων Κατοχής, μετά από 14 χρόνια συνεχούς κυκλοφορίας και 713 συνολικά φύλλα. Το επόμενο φύλλο, που θα έβγαινε στις 13 Απριλίου, δεν κυκλοφόρησε τελικά ποτέ, εξαιτίας του σφοδρότατου βομβαρδισμού της Κοζάνης στις 10 Απριλίου, που προκάλεσε σοβαρές καταστροφές στην πόλη, στέλνοντας τους κατοίκους για προστασία στα τριγύρω από την πόλη χωριά. Δεν επανεκδόθηκε ποτέ, ούτε με τη λήξη του πολέμου και την ομαλοποίηση της πολιτικής κατάστασης. Οι πολιτικές πεποιθήσεις του Θεοδοσιάδη, που επί Κατοχής θα ενταχθεί στο Ε.Α.Μ., δίπλα στο δυναμικό Μητροπολίτη Σερβίων & Κοζάνης Ιωακείμ, δεν του εξασφαλίζουν άδεια για την επανέκδοση της εφημερίδας του. Ο συνδιευθυντής της Δημήτρης Γκαβανάς, αμέσως μετά την Κατοχή και τη λήξη του Εμφυλίου πολέμου, ανοίγει στην Κοζάνη εκδοτικό οίκο, που ασχολείται με τοπικές εκδόσεις και το 1950 ξεκινάει την έκδοση της εφημερίδας ΕΝΩΣΙΣ μαζί με το διευθυντή του επίσης προπολεμικού καθημερινού ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ Μιχαήλ Ζωγράφο και το τυπογραφείο -στο οποίο ο Θεοδοσιάδης έκανε για μία δεκαετία μετά τον πόλεμο διάφορες εκδόσεις, καθώς του είχε απαγορευτεί οποιαδήποτε επαγγελματική δραστηριότητα- πωλείται τελικά το 1955 στον Ιωάννη Ζηκόπουλο, δημιουργό και εκδότη της εφημερίδας ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ.

Η ΒΟΡΕΙΟΣ ΕΛΛΑΣ ήταν χωρίς αμφιβολία η πληρέστερη εφημερίδα που κυκλοφόρησε προπολεμικά στην Κοζάνη. Μαχητική, με γνώμη σοβαρή και άποψη για τα πολιτικά ζητήματα της χώρας και πλήρη ειδησεογραφία έβαλε τη προσωπική της σφραγίδα στην εξέλιξη του Τύπου στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας.

Κοζάνη, Απρίλιος 2013

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ

*              Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ  

*              Δημήτρης Γκαβανάς (νεκρολογία). ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ, Ιούνιος 1985, αρ.τ. 12-13, σελ. 115-117.

*              Νικολάου Π. Δελιαλή. ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ (ΕΚΔΟΘΕΙΣΑΙ ΕΝ ΚΟΖΑΝΗ). Κοζάνη : 1959.

*              Σταύρου Θεοδοσιάδη. Η ΠΙΝΔΟΣ ΟΜΙΛΕΙ. Εκδ. ΙΝ.Β.Α. Κοζάνη : 2000.

*              Μανώλη Κανδυλάκη. ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΓΡΑΦΙΑ (ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ) ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ. UNIVERSITY STUDIO PRESS/ΕΚΦΡΑΣΗ. Θεσσαλονίκη : 2006.

*              Β.Π. Καραγιάννη. Πρωτοπόροι της τοπικής δημοσιογραφίας-Δ. Γκαβανάς. ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, Δεκέμβριος 1995, αρ.τ. 89-90, σελ. 9.