Ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΤΣΟΜΥΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΖΑΝΗ

ΚΕΡΔΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Η ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ
ΣΤΗ ΜΙΚΡΗ Ή ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΟΘΟΝΗ»
της Κατερίνας Μ. Μάτσου

Με την παρουσία και την ομιλία ενός γνωστού για τις κινηματογραφικές και τηλεοπτικές του παραγωγές σκηνοθέτη κι ενός αγαπημένου φίλου και «τέκνου» της Κοζάνης, του κου Κώστα Κουτσομύτη πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Τετάρτης 5 Μαρτίου 2003 στο Κοβεντάρειο η πρώτη εκδήλωση του Συνδέσμου Φιλολόγων Κοζάνης με θέμα: «Κινηματογράφος & Λογοτεχνία».
Την παρουσίαση του κου Κουτσομύτη έκανε η πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων κα Έλσα Βαρδάκα, που μίλησε για τη ζωή και το μέχρι τώρα έργο του σκηνοθέτη στα τηλεοπτικά και κινηματογραφικά πλατό, μεταφέροντας στη μικρή ή τη μεγάλη οθόνη πολλά γνωστά λογοτεχνικά έργα. Ο ίδιος ο κος Κουτσομύτης παίρνοντας το λόγο ευχαρίστησε το σύνδεσμο για την πρόσκληση αυτή που αποδέχτηκε με ιδιαίτερη χαρά. «Ήρθα», είπε χαριτολογώντας, «γιατί ενώ ως μαθητής ήμουν πολύ κακός στα μαθηματικά, ήμουν πολύ καλός στα φιλολογικά μαθήματα». Η ομιλία επικεντρώθηκε στην τέχνη της εικόνας κατά τη μεταφορά ενός λογοτεχνικού έργου στον κινηματογράφο ή την τηλεόραση, μία τέχνη, όπως ο κος Κουτσομύτης παρατήρησε, άγνωστη και στο τρόπο της εικόνας να επηρεάζει τους αποδέκτες και κυρίως τα παιδιά, διαμορφώνοντας στο μυαλό τους και στον κοινωνικό περίγυρο τα στάνταρ της σύγχρονης ζωής, που αυτή επιθυμεί να προβάλει. Η εικόνα έχει τη δύναμη να επιβάλλει στο κοινό αυτό που «πρέπει» να επιθυμεί, οδηγώντας το σε μία παθητική και άκριτη θεώρηση του κόσμου. Ειδικότερα για τα παιδιά και τους εφήβους, που είναι πιο επιρρεπείς στην άκριτη μίμηση, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος και η διδασκαλία της εικόνας από τα σχολικά ακόμη χρόνια είναι πλέον αναγκαία, για τη σωστή αποκωδικοποίηση της και για τη δημιουργία και την παρουσίαση προγραμμάτων, που θα παρέχουν γνώση και καλλιέργεια.
Μιλώντας λίγο πριν στο Θ ο κος Κουτσομύτης επισήμανε αυτή την αδυναμία του τηλεοπτικού κοινού να αποκωδικοποιήσει την εικόνα που λαμβάνει. «Έχουμε έναν αναλφαβητισμό της εικόνας πολύ μεγάλο, θα έλεγα πάνω από 80 και 90%, γιατί κανένα παιδί και κανένας άνθρωπος σε κανένα σχολείο, ενώ διδάσκεται το λόγο, τη γραφή δε διδάσκεται την εικόνα». Μία κατάσταση που επηρεάζει αρνητικά και την πορεία της σύγχρονης τηλεόρασης και τα πρότυπα που αυτή προβάλει κυρίως στα μικρά παιδιά, τους άκριτους λήπτες του μηνύματος. Η μεταφορά ενός βιβλίου στη μικρή ή τη μεγάλη οθόνη είναι μία τέχνη που απαιτεί μία πληρέστερη γνώση της τέχνης της εικόνας, είτε πρόκειται για τηλεόραση, είτε για κινηματογράφο, αφού όπως ο κος Κουτσομύτης επισήμανε, και στις δύο μορφές πρόκειται για την ίδια εικόνα, σε διαφορετικές απλά διαστάσεις. Οι διαφορές από εκεί και πέρα περιορίζονται στα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου, π.χ. τις ώρες μετάδοσης που πρέπει να περιοριστούν ή να τα επεκταθούν ανάλογα με τη χρονική διάρκεια. «Όταν έχεις πολλές ώρες στη διάθεση σου», είπε ο κος Κουτσομύτης, «όταν έχεις ένα μυθιστόρημα και το κάνεις, ας πούμε 35 ώρες στην τηλεόραση, είναι διαφορετικό το σενάριο, διαφορετική η μεγέθυνση κ.λπ. Ενώ στο σινεμά πρέπει να πεις σε δυο-δυόμισι ώρες ένα μεγάλο βιβλίο, ας πούμε το «Πόλεμος και Ειρήνη». Αλλά η βασική δυσκολία είναι ότι έχεις να κάνεις με δύο τελείως διαφορετικές γλώσσες. Έχεις τη λογοτεχνική γραφή, πρέπει να μείνεις όσο το δυνατό πιστός, να μην προδώσεις το συγγραφέα και αυτό να το κάνεις εικόνα. Όλο θέλει πάρα πολύ μελέτη και πάρα πολλούς ειδικούς συνεργάτες και το πιο βασικό πρόβλημα είναι ότι είναι πάρα πολύ ακριβές παραγωγές και κινδυνεύεις ανά πάσα στιγμή να πας φυλακή από χρέη». Η συζήτηση αν πρέπει ή όχι τα λογοτεχνικά έργα να μεταφέρονται στο πανί έχει ξεκινήσει, όπως ο κος Κουτσομύτης, παρατήρησε πριν από την εμφάνιση και του κινηματογράφου ακόμα, όταν γνωστά λογοτεχνικά έργα, διασκευάζονταν για τη σκηνή του θεάτρου. Αυτό όμως που τελικά η λογοτεχνία κερδίζει από όλη αυτή τη διαδικασία είναι ο θεατής που θα θελήσει να αποκτήσει το βιβλίο. «Ένας θεατής που έχει δει ένα έργο και μπαίνει σ’ ένα βιβλιοπωλείο να αγοράσει έστω κι ένα μόνο βιβλίο», λέει ο κος Κουτσομύτης, «αυτό είναι κέρδος για τη λογοτεχνία. Από την πείρα μου πολλά βιβλία που οπτικοποιήθηκαν, άσχετα αν έγιναν επιτυχίες ή όχι, στείλανε χιλιάδες κόσμο στα βιβλιοπωλεία. Μπορεί να μην πάρουν τελικά αυτό το βιβλίο, μπορεί να πάρουν ένα άλλο, αλλά θα μπουν σ’ ένα βιβλιοπωλείο. Κι αυτό είναι κέρδος». Όσο για την ταινία, που υποσχέθηκε να γυρίσει την Κοζάνη αυτή βρίσκεται σίγουρα μέσα στα μελλοντικά του σχέδια.
Με την έναρξη της ομιλίας παρουσιάστηκε ένα σύντομο βίντεο με χαρακτηριστικές σκηνές από έργα του Κώστα Κουτσομύτη, βασισμένα σε λογοτεχνικά έργα Μετά την ομιλία ακολούθησε συζήτηση μεταξύ των παρευρισκομένων, ενώ ο Σύνδεσμός Φιλολόγων απένειμε στον κο Κουτσομύτη τιμητική πλακέτα, αναμνηστική της βραδιάς.


- Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της Κοζάνης ΘΑΡΡΟΣ, 7/3/2003, σελ. 1, 5.